Monique van Leerdam is hoogleraar maag-darm-leverziekten, met bijzondere aandacht voor de preventie van erfelijke tumoren, senior staflid van de afdeling Gastroenterologie en Hepatologie in het Leids Universitair Medisch Centrum in Leiden en medisch vakgroephoofd van de afdeling Gastrointestinale Oncologie in het Nederlands Kanker Instituut/ Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam. Daarnaast is zij medisch directeur van de Stichting Opsporing Erfelijke Tumoren (StOET) in Leiden. Zij is lid van meerdere werkgroepen binnen de beroepsvereniging, het RIVM en Europese organisaties, gericht op het bevolkingsonderzoek naar darmkanker en vroegdiagnostiek bij hoog-risicogroepen.

Meer informatie over Monique van Leerdam

Maag-darm-leverziekten en erfelijke tumoren

Er zijn veel ziekten die kunnen optreden in het maag-darmkanaal waar we als arts mee te maken krijgen. Een belangrijke ziekte is kanker. Kanker kan sporadisch optreden, maar kan soms ook opvallend vaak in 1 familie voorkomen. Als er een duidelijke familiare belasting is, dan is het belangrijk om te onderzoeken of er sprake is van een erfelijke aanleg binnen een familie. Bij een erfelijke aanleg is er sprake van een foutje in het erfelijke materiaal dat wordt doorgegeven van ouder op kind en vaker tot ontwikkeling van een kanker leidt. Bij mensen met een familiaire belasting of een erfelijke aanleg voor kanker is er vaak de mogelijkheid voor periodieke controles om een kanker in een vroeg stadium op te sporen zodat er betere behandelingsmogelijkheden zijn. Daarnaast kunnen goedaardige voorlopers van kanker opgespoord worden en verwijderd worden zodat kankervorming voorkomen kan worden.

Het is dus belangrijk dat we mensen met een familiare en erfelijke belasting voor kanker herkennen en onder controle houden. Informatievoorziening voor patiënten, familieleden, huisartsen en medisch specialisten is belangrijk. Het verbeteren van onze onderzoeksmethodes zoals bijvoorbeeld een endoscopie of MRI, heeft continue onze aandacht. Daarnaast zoeken we naar nieuwe onderzoeksmethodes zoals specifieke (tumor-)markers in bloed en ontlasting. 

Op de afdeling maag-darm-leverziekten lopen verschillende studies voor mensen met een CDKN2A mutatie met een verhoogd risico op alvleesklierkanker, voor mensen met Lynch syndroom met een verhoogd risico op o.a. darmkanker, voor mensen met FAP/MAP en andere poliep syndromen met een verhoogd risico op dunne darm, maag en darmkanker.

Ook voor de algemene bevolking is het belangrijk om veel voorkomende kankers vroeg op te sporen. Dit is de reden dat in 2014 in Nederland gestart is met het bevolkingsonderzoek darmkanker. Met een team van experts evalueren we dit programma continue om zo tot een optimaal programma te komen.

Wetenschappelijke carrière

Monique van Leerdam heeft haar opleiding Geneeskunde gevolgd aan de VU medisch Centrum in Amsterdam. Haar promotieonderzoek heeft zij aan de Universiteit van Amsterdam gedaan en zij is in 2003 gepromoveerd. De titel van het proefschrift luidt ‘The continuing story of peptic ulcer bleeding’. Vervolgens heeft Van Leerdam de opleiding tot maag-darm-leverarts gevolgd in het Ikazia ziekenhuis in Rotterdam en het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam. Van 2007 tot 2011 was zij werkzaam als staf-arts bij de afdeling MDL in het Erasmus Medisch Centrum waar zij zich verder specialiseerde in de oncologische MDL-zorg en tevens een Masters in klinische epidemiologie heeft gedaan. Zij heeft een KWF-fellowship gekregen in 2008-2009.

Vanaf 2011 is zij werkzaam in het Nederlands Kanker Instituut/ Antoni van Leeuwenhoek (NKI/AvL) in Amsterdam waar zij zich verder specialiseerde in de oncologische zorg en vroeg detectie. Sinds 2015 is zij het medisch vakgroep hoofd van de afdeling MDL-oncologie. Vanaf Juli 2020 is zij benoemd tot hoogleraar Maag-Darm-Leverziekte met bijzondere aandacht voor de preventie van erfelijke tumoren, van het Leids Universitair Medisch Centrum