Stefan Sagel: voor vakbonden is staken best tricky
Honderden werknemers van metaalbedrijven rondom Dordrecht leggen vandaag en morgen het werk stil. Ze staken om een hoger salaris af te dwingen. Maar hoe effectief is het middel nu echt in de cao-onderhandelingen?
‘Zonder het recht om te staken is het recht op onderhandelen eigenlijk collectief bedelen’, zei een Duitse hoogleraar vroeger. En zo is het natuurlijk ook’’, zegt advocaat Stefan Sagel, hoogleraar arbeidsrecht in Leiden hierover in het Algemeen Dagblad. ‘Staken is een recht dat vakbonden hebben. Maar het is ook een machtsmiddel. De belangrijkste reden waardoor een rechter het kan verbieden is als derden, dus zeg maar klanten van een bedrijf waarvan het personeel staakt, onevenredige schade ondervinden van die staking. Of als er sprake is van een onveilige situatie; als milieuschade dreigt of omdat een fabriek uitvalt.’
Sagels ervaring is dat het machtsmiddel in Nederland niet heel snel wordt ingezet. Althans, niet impulsief. ‘Er wordt goed over nagedacht door vakbonden. En terecht, want het is ook tricky. Stel dat er anderhalve man en een paardenkop komt opdagen bij de poort. Dan sta je toch wel in je hemd en is je onderhandelingspositie ineens een stuk slechter dan daarvoor. Maar in het verleden hebben vakbonden door te staken echt knappe resultaten behaald. Het kan dus wel degelijk effectief zijn.’
Is zwijgen dan hét medicijn voor een werkgeverskoepel tegen stakende medewerkers? Sagel vergelijkt het met een staredown die boksers houden voorafgaand aan hun duel in de ring: wie knippert als eerste met zijn ogen? ‘Als de werkgevers niets laten horen, kan de vakbond het gevoel krijgen dat de werkgevers er keihard in staan. Dat kan een reden zijn om water bij de wijn te doen om toch aan tafel te komen. Als de werkgever een uur later al op de stoep staat met de vraag om de staking op te heffen, tja. Dan sta je natuurlijk sterk in de onderhandelingen.’