Niccolò Machiavelli (1469-1527) en de traditie van het Politieke Realisme

In deze cursus maakt u uitgebreid kennis met het leven en werk van Niccolò Machiavelli en met de traditie van het politieke realisme waarvan hij een van de belangrijkste representanten is.

Machiavelli was een veelzijdig persoon: ambtenaar, diplomaat, toneelschrijver, dichter en politiek denker. Zijn bekendste geschrift Il Principe (De heerser, 1513 / 1515) is een berucht traktaat over politieke macht, hoe die te verwerven en te behouden.

Machiavelli heeft een uitgesproken negatieve reputatie. Het Machiavellisme staat voor amorele, cynische machtspolitiek. Is dat terecht? Was Machiavelli een notoire machtspoliticus of toch een profeet van de vrijheid? In ieder geval heeft Machiavelli, meer dan wie ook, ons denken over politiek veranderd. Hij was Europa’s eerste moderne politieke denker – een uitgesproken ‘realist’.

In het eerste deel van de cursus gaan we uitgebreid in op het leven en werk van Machiavelli. We lezen zijn belangrijkste werk, De Prins, en we duiden zijn controversiële politieke erfenis, het Machiavellisme.

In het tweede deel van de cursus zoemen we uit en plaatsen we Machiavelli in de lange traditie van het politieke realisme, waarin macht, belangen en conflict centraal staan. Het realisme gaat meer dan twee millennia terug met figuren als Thucydides, Hobbes en in onze tijd Kissinger, en wellicht Trump. In Nederland heeft realisme een kwalijke reputatie. Het wordt breed gezien als een vorm van cynische machtspolitiek. Het staat op gespannen voet met onze idealistische traditie, die streeft naar moreel engagement en internationale recht. Is dit juist, of biedt het realisme toch overtuigender antwoorden op de uitdagingen van vandaag, op de teruggang van de parlementaire democratie en de liberale wereldorde en op de opmars van populisme en autoritaire regimes

Docent

Prof. dr. André Gerrits

Prof.dr. André Gerrits is emeritus hoogleraar International Studies and Global Politics aan de Universiteit Leiden.