Aux armes citoyens !

Van Lodewijk XIV tot Napoleon

De Franse Revolutie wordt gezien als een scharnier in de geschiedenis: het eindpunt van het ancien régime en het begin van de moderniteit. Een klassieke opvatting over de revolutie werd door Karl Marx verwoord: de doorbraak van de burgerij als politieke klasse, het einde van de periode waarin adel en geestelijkheid de dienst uitmaakten. Clichés dragen altijd een kern van waarheid, maar ze verhullen meer dan ze vertellen. In deze HOVO-cursus nemen we een kijkje achter de schermen.

Hoe werkte het Franse ancien régime en op welke wijze veranderde dat in de eeuw van de Verlichting? Waardoor liep het bestel vast en waarom leidde dat in een reeks stappen tot de revolutie? Vanaf wanneer was er sprake van volksoproer? Hoe valt te verklaren dat de brede steun voor de revolutie al snel veranderde in een gepolariseerd bestel, met als extreme uitloper de terreur? Hoe kon het Parijse bewind succesvol zijn tegenover tegenstand vanuit de Franse provincie en oorlog met Europese mogendheden? Waarom kwam er plotseling matiging, die echter géén stabiliteit bracht? En dan de klap op de vuurpijl: de bliksemcarriere van Napoleon, die als revolutionair begon en als keizer eindigde. In de revolutie is veel om te bewonderen; tegelijkertijd was geweld daarmee onlosmakelijk verbonden. En tenslotte: welke continuïteiten gaan er schuil achter de revolutie?

We sluiten af met de vergelijkende vraag naar de ‘anatomie’ van revoluties: wat kunnen we leren van de aanloop naar ‘state breakdown’, welke stadia vallen er te zien in het terugkerende proces van revolutionaire escalatie?

Docent

Prof. dr. Jeroen Duindam

Prof.dr. Jeroen Duindam is hoogleraar vroegmoderne geschiedenis bij het Instituut voor Geschiedenis.