Moderne geschiedenis van de Arabische wereld

Dit college behandelt de geschiedenis van Marokko tot Jemen vanaf 1800 tot het heden, en laat zien hoe Arabieren in verschillende periodes hebben geworsteld met ideeën over de relaties tussen burgers, en burgers en de staat.

De begrippen ‘burgerschap’ en ‘sociaal contract’ vormen bruikbare handvatten om inzicht te krijgen in de grote lijnen van de geschiedenis van het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Ze bieden een frisse manier om de achtergronden van de huidige in elkaar grijpende crises in de regio te begrijpen. De centrale vraag is: hoe hebben mensen in die regio gedurende diverse historische periodes gezocht naar nieuwe politieke vormen om burgers (gelijke) civiele, sociale en politieke rechten te geven, en waarom mislukt dit telkens?

De cursus begint met het klassieke islamitische sociaal contract en behandelt opeenvolgende historische sociaal contracten die pogen een nieuwe orde tot stand te brengen die het hoofd kan bieden aan nieuwe uitdagingen. Hiertoe behoren de hervormingen van de negentiende eeuw, het koloniale pact, de pogingen tijdens de nationalistische strijd voor onafhankelijkheid een democratische orde tot stand te brengen, de autocratische pacten van de republieken en het moderne islamitische alternatief. Uiteindelijk mondt dit uit in de Arabische lentes van 2011 en 2019, maar nadat zij mislukken dreigt een groot aantal landen van Arabische wereld uiteen te vallen in elkaar bestrijdende milities.

Aan de hand van het boek Een Moderne geschiedenis van de Arabische wereld (AUP 2025) zal tijdens de cursus duidelijk worden gemaakt welke factoren tot de huidige diepe crisis van de Arabische wereld hebben geleid. Er zal antwoord worden gegeven op vragen als waarom hebben geen van de sociaal contracten geleid tot een stabiele maatschappij waarin religieuze, etnische en politieke verschillen werden opgelost? En welke rol spelen interne en externe factoren, zoals olie en buitenlandse inmenging, daarin?