Onderzoekers van de afdeling Jeugdrecht van de Universiteit Leiden brachten de argumenten voor en tegen het in de wet vastleggen van een regeling voor de steunfiguur voor jeugdigen in kaart. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Aanleiding voor het onderzoek was een door de Tweede Kamer aangenomen motie om te onderzoeken of het recht op een steunfiguur in de Jeugdwet kan worden verankerd. Een steunfiguur is een door de jeugdige zelfgekozen persoon uit het eigen informele netwerk, die ondersteuning biedt aan een jeugdige in het kader van de jeugdhulp en de jeugdbescherming.

Resultaten van het onderzoek

Uit het onderzoek blijkt dat een steunfiguur de stem van een jeugdige kan versterken en daarmee een bijdrage kan leveren aan het in het VN-Kinderrechtenverdrag opgenomen recht voor jeugdigen om te worden gehoord. Professionals blijken echter in de praktijk nog niet altijd samen te werken met de steunfiguur. Over de vraag of er een wettelijke regeling moet komen voor de steunfiguur zijn de deelnemers aan het onderzoek verdeeld. Sommigen vinden dat de ontwikkelingen in de praktijk te langzaam gaan. Zij verwachten dat wetgeving mogelijk kan helpen om het veranderproces in de praktijk te versnellen en dat dit kan bijdragen aan een cultuurverandering. Veel deelnemers aan het onderzoek betwijfelen echter of een wettelijke regeling daadwerkelijk zal leiden tot verandering. Er zijn zorgen dat wetgeving zelfs een tegengesteld effect kan hebben; door het formaliseren zou een deel van de kracht van informele steun verloren kunnen gaan. Ook zijn er zorgen dat er door een wettelijke regeling te weinig ruimte is om aan te sluiten bij wat jeugdigen, ouders en steunfiguren wensen.

Er blijken in de praktijk verschillende opvattingen te zijn over wie een steunfiguur kan zijn, aan welke eisen een steunfiguur moet voldoen en welke taken deze heeft. Dit maakt het ingewikkeld om een wettelijke regeling te ontwerpen die passend is bij de verschillende varianten van steun voor jeugdigen die in de huidige praktijk bestaan.

De deelnemers aan het onderzoek zijn erover eens dat een wettelijke regeling alleen niet voldoende is om verandering in de praktijk tot stand te brengen. Duidelijk is dat hiervoor extra inspanningen nodig zijn van professionals, organisaties en de overheid, of er nu een regeling in de Jeugdwet komt of niet.

Reactie van de staatssecretaris

De staatssecretaris van VWS heeft het onderzoeksrapport op 25 september 2023 aan de Tweede Kamer aangeboden. In de beleidsreactie laat de staatssecretaris weten voornemens te zijn geen wettelijke regeling voor steunfiguren in de Jeugdwet op te nemen. De uitkomsten van het onderzoek geven voor de staatssecretaris wel aanleiding om de implementatie en de professionalisering van het samenwerken met informele steun(figuren) in de praktijk verder te versterken.

Lees het Onderzoeksrapport.

• familie- en jeugdrecht
• jeugdrecht