Proefschrift
Pleidooi voor een lekenrenaissance
Op 5 februari 2019 verdedigde Alain Vannieuwenburg zijn proefschrift 'Pleidooi voor een lekenrenaissance'. Het promotieonderzoek is begeleid door promotor prof. dr. P.B. Cliteur.
- Auteur
- Alain Vannieuwenburg
- Datum
- 05 februari 2019
- Links
- Leids Repositorium
Deze studie is gewijd aan de Belgische constitutionele organisatie rondom het vraagstuk van de scheiding van kerk en staat. Het principe van de scheiding, ook wel secularisme genoemd, is een voornamelijk in Frankrijk ontwikkeld principe, maar het heeft ook invloed gehad op andere landen in Europa (en buiten Europa, in de Verenigde Staten van Amerika).
Het secularisme wordt enerzijds gezien als een leidend idee van moderne staatstheorieën, aan de andere kant staat het ook aan veel kritiek bloot. Voorstanders beogen een verdere vormgeving aan dit streven in de sfeer van het onderwijs en in de inrichting van de staatsinstellingen, anderen willen het principe matigen, zo niet terugdringen. België zelf heeft altijd een aanzienlijke afstand gehouden ten aanzien van een ver doorgevoerd secularisme en dit vanwege het systeem van de officieel erkende godsdiensten die op staatssteun kunnen rekenen.
De centrale vraag van deze studie is hoe we deze ontwikkelingen moeten waarderen. Wat beoogde de grondwetgever eigenlijk? Hoe is dit alles tot stand gekomen? Is dit systeem nog steeds iets dat moet worden gehandhaafd of overheersen heden de nadelen boven de voordelen? Moet het secularisme worden versterkt of afgezwakt? Wat zijn de uitdagingen?
Anders dan een politiek-filosofische verhandeling, die secularisme normatief verdedigt ten opzichte van concurrerende modellen wil deze studie hoofdzakelijk, door een historische verkenning, bijdragen tot het in herinnering brengen van het waarom van de ontwikkeling van het Belgische constitutionele denken op levensbeschouwelijk vlak.
De auteur is van oordeel dat deze historische zoektocht, deze ideeëngeschiedenis, onontbeerlijk is om de tussenkomende factoren te depisteren, de invloed ervan op de definitieve vorm van de Belgische Grondwet te vatten en de sterkte en houdbaarheid van de gemaakte afspraken te evalueren. Deze verkenning is tevens een conditio sine qua non om mogelijke alternatieven te suggereren. Het slot van deze studie zal aan deze alternatieven gewijd zijn, waarbij de auteur er voor pleit een dergelijk alternatief te zoeken in een assertief secularisme.