Oud-Griekse besluitvorming met behulp van goddelijk advies
Het interpreteren van bovennatuurlijke tekens was in de wereld van de Griekse oudheid een flexibel gereedschap om besluitvorming te vergemakkelijken. Dit is de centrale stelling in het proefschrift van historicus Kim Beerden. Promotie 14 februari.
Tekens van de bovennatuur
Waar wij onzekerheid proberen te verminderen met risicoanalyse en koopkrachtplaatjes, deed de antieke mens dit door middel van divinatie, informatie verkrijgen over verleden, heden en toekomst door interpretatie van tekens die geacht werden van de bovennatuur te komen. Deze ‘kennis’ hielp onzekerheid te bestrijden en vergemakkelijkte individuele en collectieve besluitvorming.
Griekse autoriteit
Dit is de eerste systematisch vergelijkende studie van antieke divinatie: Griekenland staat centraal en wordt vergeleken met Neo-Assyrisch Mesopotamië en Republikeins Rome. De vergelijking werpt licht op het grote belang van de individuele Griekse homo divinans in het proces. Hij is degene die op basis van zijn persoonlijke autoriteit een teken interpreteert, terwijl de Romeinse en Mesopotamische homines divinantes terugvallen op hun afkomst, opleiding en teksten.
Anders dan Rome of Mesopotamië
Verder vroeg een Griek advies aan de bovennatuur om besluiten te nemen over een open-maar-niet-lege toekomst waarin er verschillende opties waren. Men vroeg niet voornamelijk voorspellingen zoals dat in Mesopotamië mogelijk was of goedkeuring door de goden zoals in Rome.
Een flexibel fenomeen
Griekse divinatie was op meerdere manieren een flexibel fenomeen en dit hangt samen met de relatief lage graad van divinatoire institutionalisering: een individu koos ervoor een teken als zodanig te herkennen; hij koos ervoor een bepaalde expert in te schakelen of het teken zelf te interpreteren. De bovennatuur gaf niet-bindende adviezen en men moest zelf verder de keuze maken of het besluit nemen. De Griekse toekomst was flexibel, open, maar niet leeg. De meest opvallende karaktertrek van Griekse divinatie is dat het individu een ruime mate aan keuzes had, in alle fasen van het proces.
Promotie
Worlds full of signs: ancient Greek divination in context
mw. K. Beerden
Donderdag 14 februari 2013, 15.00 uur
Academiegebouw, Rapenburg 73, Leiden
Faculteit Geesteswetenschappen
Promotor: Prof.dr. L. de Ligt
(12 februari 2013/Kim Beerden/MD)