‘Onderzoek leven op slavenschepen te moraliserend’
‘In recente publicaties over slavenhandel worden dezelfde retorische wapens gebruikt als twee eeuwen geleden in de strijd om de afschaffing van de Britse slavenhandel. Het is een beladen onderwerp, maar dat mag een historicus niet belemmeren om zo zorgvuldig en onpartijdig mogelijk onderzoek te doen’, stelt Leids hoogleraar Zeegeschiedenis Henk den Heijer. Maandag 11 april houdt hij zijn oratie.
Slavenhandel tweehonderd jaar geleden afgeschaft
In 1807 werd de slavenhandel in Groot Brittannië afgeschaft. Nederland volgde zeven jaar later. De laatste decennia is de slavenhandel vooral door Britse en Amerikaanse historici bestudeerd. Den Heijer: ‘Deze en andere nationale en internationale studies hebben vooral een enorme hoeveelheid kwantitatieve gegevens over de trans-Atlantische slavenhandel opgeleverd, maar geven geen inzicht in het leven aan boord van de slavenschepen.’
Beeldvorming
Den Heijer gaat in zijn oratie in op de beeldvorming rond het slavenschip. Het beeld dat in de Angelsaksische literatuur wordt geschetst lijkt beïnvloed door de retoriek van tegenstanders van de slavenhandel. Een gebrek aan adequaat bronnenmateriaal maakte het bovendien voor onderzoekers lastig om een goed beeld te krijgen van wat zich aan boord van Britse slavenschepen afspeelde. In studies over de Britse slavenhandel is daarover weinig vermeld.
Middelburgse Commercie Compagnie
Op de vraag hoe vanuit Nederland aan het onderzoek naar het leven en werken op slavenschepen kan worden bijgedragen, vertelt Den Heijer dat Nederland beschikt over het vrijwel compleet bewaard gebleven archief van de Middelburgse Commercie Compagnie. ‘Dat biedt de mogelijkheid om het leven en werken aan boord van de Zeeuwse slavenschepen tot in detail te bestuderen en een niet moraliserend zuiverder beeld te schetsen.’
Nieuw en vervolgonderzoek
Er is nog veel onderzoek nodig om een scherper beeld te krijgen van de slavenhandel. Den Heijer wil de komende jaren samen met studenten het onderzoek naar de Nederlandse slavenhandel voortzetten. Daarnaast doet hij onderzoek naar de Nederlandse handel en scheepvaart in het Atlantisch gebied in de vroegmoderne tijd en naar de ontwikkeling van de visserij in de negentiende en twintigste eeuw.
Zeegeschiedenis uniek in Leiden
De leerstoel Zeegeschiedenis in Leiden is de enige in Nederland. Bijzonder aan de leerstoel zijn de contacten met musea en stichtingen op dit terrein en de spilfunctie die Den Heijer vanuit de universiteit in dit netwerk vervult. Den Heijer is de vierde hoogleraar zeegeschiedenis: Taco Hayo Milo, Jaap Bruijn en Femme Gaastra gingen hem voor. Dat de leerstoel in 2010 opnieuw kon worden bezet, is mede te danken aan een grote bijdrage voor een periode van tien jaar van de maritieme fondsen
-
Oostersche Handel en Reederijen,
-
Vaderlandsch Fonds,
-
Van Kinsbergenfonds,
-
Prins Hendrik Stichting,
-
Dorus Rijkers Fonds,
-
Ondersteuningsfonds NISS en de
-
Vereeniging Nederlandsch Historisch Scheepvaartmuseum