Veni-winnaar Susanna de Beer over het gebruik van cultureel erfgoed
Wat als erfgoed wordt beschouwd, bepaalt een samenleving zelf. Susanna de Beer onderzocht hoe erfgoed blijvend wordt door het voor het heden in te zetten. Lars de Kruijf, student Nederlands en Journalistiek & Nieuwe Media, laat Susanna de Beer aan het woord.
Dat de Verenigde Staten zichzelf graag als wereldmacht zien, bewijst Capitol Hill in Washington. Dit gebouw – waarin het Congres zetelt – verwijst direct naar het roemruchte verleden van het antieke Rome. Het waren de humanisten van de Renaissance die ervoor hebben gezorgd dat het Romeinse culturele en literaire erfgoed weer op de kaart kwam en kon worden ingezet om bijvoorbeeld macht te legitimeren. Dr. Susanna de Beer kreeg een Veni-subsidie toegekend waarmee zij wil gaan onderzoeken hoe dit precies in zijn werk ging en welke motieven hierbij een rol speelden.
--------------------------------------------------------------------------------------
Over de Veni-subsidie
De Veni is één van de subsidies van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) voor jonge, recent gepromoveerde onderzoekers. Zij krijgen elk 250.000 euro om drie jaar onderzoek te doen. Dit jaar werden er 161 toegekend, waarvan één aan Susanna de Beer.
Negentien Leidse onderzoekers verwierven een Veni-subsidie.
--------------------------------------------------------------------------------------
Terug naar het klassieke Rome
Tijdens haar promotieonderzoek hield De Beer zich bezig met Neolatijnse poëzie uit de 15e eeuw en vooral met de maatschappelijke functie ervan. “Je ziet dat dichters uit die tijd volop reclame maakten voor de cultuurmecenassen die hen financieel ondersteunden. Opvallend hierbij is dat ze steeds in vorm en inhoud teruggrepen naar bronnen uit het klassieke Rome. Dat was een manier om betekenis te geven aan gebeurtenissen en personen uit hun eigen tijd. Zo werd menig vorst vergeleken met een antieke heerser als Augustus, ter bevestiging van zijn reputatie als cultuurvorst en ter legitimatie van zijn macht”.
Concurrentiestrijd
Voor haar huidige onderzoek verzamelde De Beer een grote hoeveelheid gedichten waarin telkens wordt terugverwezen naar het oude Rome. Ze wil gaan onderzoeken hoe deze verwijzingen functioneren op verschillende plaatsen in Europa . Een aardig voorbeeld hiervan is hoe de in de Vroegmoderne Tijd zichtbare Romeinse ruïnes werden ingezet in een concurrentiestrijd tussen twee steden. De Beer: “De inwoners van Rome zagen de ruïnes als het bewijs dat hun stad een wereldstad was die als een feniks uit de as zou verrijzen. In Florence concludeerde men juist het tegenovergestelde: de afgebrokkelde ruïnes stonden symbool voor de macht die Rome aan Florence was kwijtgeraakt”.
Erfgoed vormen
Ook in onze huidige samenleving wordt er nog volop strategisch omgesprongen met zaken uit het verleden. De Beer: “Erfgoed vorm je. Zo kan Geert Wilders bijvoorbeeld molens inzetten als symbool voor een Nederland waarnaar we zouden moeten terugkeren, terwijl de tolerantie uit de Gouden Eeuw voor hem minder bruikbaar is.”
Combinatie onderzoeksmethoden
De combinatie van verschillende onderzoeksmethoden vindt De Beer boeiend. “Bij het kijken naar de poëzie zelf ben je bezig met de kleinste literaire details. Ik probeer dat altijd te verbinden met grotere, maatschappelijke vragen”. Daarnaast vindt ze vanuit haar vakgebied gezien de Renaissance een fascinerende periode : “Er bestaat in dat tijdperk zo’n enorm enthousiasme om het klassieke Rome weer tot leven te brengen. Het idee dat de geschiedenis niet dood is, vind ik heel bijzonder”.
Work in progress
Komend semester staat er een MA-werkgroep gepland waarin verschillende gedichten zullen worden vergeleken met hun klassieke bronnen. Studenten kunnen zo ook hun bijdrage leveren. De Beer: “Ik zie mijn onderzoek als een work in progress: ideeën van studenten vormen gaandeweg ook mijn ideeën.”
Congres en boek
Naast de werkgroep wil De Beer ook graag een internationaal congres houden om met collega’s uit binnen- en buitenland over het onderwerp te praten. “Hopelijk komt daar dan ook een congresbundel uit voort. Ook zal ik verspreid losse artikelen gaan publiceren. Maar het eindresultaat van mijn onderzoek zal een boek worden waarin ik waarschijnlijk drie case study’s zal gaan behandelen”.
--------------------------------------------------------------------------------------
Wetenschapsportret Susanna de Beer
1994-2000 Studie Klassieke Talen, specialisatie (Neo-) Latijnse literatuur, Universiteit Leiden
2000-2006 Verscheidene onderzoeksbeurzen, KNIR in Rome en NIKI in Florence
2001-2008 Medewerker boekhandel, antiquariaat en veilinghuis Burgersdijk & Niermans, Leiden
2002-2007 Doctoraat (cum laude), Universiteit van Amsterdam
2009 Universitair docent Griekse en Latijnse taal en cultuur, Universiteit Leiden
2009 Postdoc Griekse en Latijnse taal en cultuur, Universiteit Leiden
2010 Veni-subsidie NWO voor het onderzoek: ‘Visions of Rome. Strategic Appropriation of the Roman Heritage in Humanist Latin Poetry’
--------------------------------------------------------------------------------------
(22 december 2010 - Lars de Kruijf)