AIVD-directeur Akerboom in gesprek met studenten: ‘Rusland is meest urgente dreiging’
Tijdens de tweede Arthur Docters van Leeuwen-lezing op 1 december benadrukte Erik Akerboom, Directeur-generaal van de AIVD, hoe het veranderende dreigingslandschap vraagt om reflectief leiderschap, transparantie waar mogelijk en nauwe samenwerking om de democratische rechtsorde te beschermen.
Veel van de concepten die de AIVD vandaag gebruikt, zo benadrukte Akerboom, komen rechtstreeks uit de koker van Doctors van Leeuwen. Hij introduceerde een risicobenadering, belang en weerbaarheid die altijd samen worden gewogen. Tot op de dag van vandaag wordt deze driehoek in teams toegepast. Akerboom benadrukte dat Docters van Leeuwen ook heeft bijgedragen aan de openheid van de dienst.
De jaarlijkse Arthur Docters van Leeuwen-lezing is een initiatief om in gesprek te gaan met studenten over het werk van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Dit was de tweede editie van de reeks, waarin wordt gereflecteerd op leiderschap binnen de inlichtingendiensten, met bijzondere aandacht voor de rol van inlichtingen in een democratische rechtsorde.
Strategisch denken in een veranderend dreigingslandschap
Tijdens zijn lezing ging Akerboom in gesprek met Willemijn Aerdts, expert in inlichtingen- en veiligheidsdiensten aan Leiden Universiteit. De AIVD-directeur schetste hoe het werk van de AIVD de afgelopen decennia is veranderd. De afgelopen jaren is er op verschillende terreinen een intensievere samenwerking met de MIVD. Volgens Akerboom is die nauwe samenwerking noodzakelijk om moderne dreigingen te begrijpen en te bestrijden.
Hij benadrukte dat dreigingen zelden opzichzelfstaand zijn. ‘Rusland vormt op dit moment de meest urgente bedreiging, omdat het dichtbij is en het conflict vele gezichten heeft. Het is een economische oorlog, een militair conflict, een wereldwijd conflict en een politiek conflict. Tegelijkertijd zijn er nog tal van andere dreigingen.’
Volgens Akerboom is er momenteel sprake van dreigingen die elkaar versterken. De dreiging vanuit China en andere statelijke actoren, terrorisme, criminele ondermijning en contraspionage vraagt onverminderd de aandacht van de dienst.
Reflectief leiderschap als noodzaak
Een terugkerend thema in zijn verhaal was reflectie. Akerboom verwees naar het belang dat de dienst altijd hecht aan evaluatie tijdens en na een actie. Vooral ook tijdens een actie om aanpassingen te kunnen maken.
Volgens Akerboom wordt dat steeds belangrijker: ‘Wie tijdens het handelen zijn aanpak kan bijsturen, blijft de tegenstander voor’. Hij illustreerde dit met voorbeelden uit de technische teams van de dienst, waar teams snel reageren op digitale dreigingen die heel snel veranderen.
Openheid en vertrouwen: voorwaarden voor succes
In lijn met de visie van Docters van Leeuwen benadrukte Akerboom het belang van openheid waar mogelijk. Transparantie helpt niet alleen het publieke begrip van het werk van de AIVD te vergroten, maar versterkt ook het vertrouwen dat cruciaal is voor het werk van de dienst.
Akerboom benadrukte het belang van een onafhankelijk opererende dienst, die met boodschappen komt vanuit het belang van het beschermen van de nationale veiligheid.
(Europese) samenwerking als vernieuwd fundament
Akerboom benadrukte het belang van samenwerking, zowel binnen de overheid als met bedrijven en wetenschap. In het kader van ons onderzoek naar criminele ondermijning wordt er nu meer dan in het verleden gekeken hoe de AIVD en de politie elkaar kunnen versterken. Ieder vanuit zijn eigen wettelijke taak. Ook internationale samenwerkingen met andere inlichtingendiensten blijven van groot belang. Volgens Akerboom liggen de succesvoorwaarden vooral in persoonlijke relaties en het vertrouwen dat men in elkaar heeft.
Akerboom legt uit dat de hedendaagse internationale politieke situatie ervoor heeft gezorgd dat de AIVD zich nog intensiever dan voorheen op samenwerking in Europees verband richt. 'Wie op de eerste rij staat en niet achteraan, kan invloed uitoefenen en is interessant voor samenwerkingen. Een belangrijk element van samenwerken is dat je als dienst iets te bieden hebt. En dat hebben we,’ aldus Akerboom.
Oproep aan de volgende generatie
Akerboom richtte zich tot slot tot de aanwezige studenten en onderzoekers en benadrukte het belang van de democratische rechtsorde en hun rol in het beschermen ervan. Op de vraag wat hij studenten zou adviseren voor een carrière in nationale veiligheid, zei hij: 'Laten we ons realiseren dat we iets te beschermen hebben. De democratische rechtsorde wordt bedreigd en moet worden beschermd. Het geeft betekenis aan je professionele leven om die te verdedigen.'
-
Een volle zaal in het auditorium van Wijnhaven -
Willemijn Aerdts leidde het gesprek -
Erik Akerboom in gesprek met studenten -
De studenten stellen hun vragen -
‘Wie tijdens het handelen zijn aanpak kan bijsturen, blijft de tegenstander voor’
Tekst: Niels Heukelom
Foto's: Arash Nikkhah