Hoe klinkt de Waddenzee? Onderzoek brengt bruinvis en geluid in beeld
Subsidie beeld: Shutterstock
Waddenzeegeluiden: zo heet het project dat de Waddenvereniging samen met onderzoekers van Universiteit Leiden en Rijksuniversiteit Groningen start. Doel is te achterhalen wat de invloed van geluid op het onderwaterleven in de Waddenzee is.
Dankzij een subsidie van 1,5 miljoen euro van het Waddenfonds en het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur gaat Annebelle Kok, onderzoeker bij het Instituut Biologie, de natuurlijke geluiden van bruinvissen en de door mensen veroorzaakte onderwatergeluiden in de Waddenzee in kaart brengen.
Experts op gebied van bioakoestiek
‘Dit onderzoek past goed bij mij en de onderzoeksgroep omdat we met behulp van geluid het gedrag van bruinvissen gaan onderzoeken. In Leiden zijn we expert op het gebied van bioakoestiek, wat een belangrijk onderdeel is van het project,’ zegt Kok.
De scheepvaart neemt toe, er wordt gebaggerd en gewerkt aan dijken en dammen, en ook overvliegende straaljagers dragen bij aan het geluidsniveau in en rond de Waddenzee. Dat geluid dringt ook onder water door en kan daar invloed hebben op dieren. Vooral de bruinvis, een beschermde walvissoort die in dit gebied leeft, kan hier hinder van ondervinden. Deze soort gebruikt geluiden voor oriëntatie en het zoeken naar voedsel, daardoor is hij bijzonder gevoelig voor verstoring.
Geluid in kaart brengen
Met behulp van onderwatermicrofoons (hydrofoons) wordt op twaalf locaties in de Waddenzee drie jaar lang continu het geluid onder water gemeten. Deze techniek registreert zowel door mensen geproduceerd geluid als de klikgeluiden die bruinvissen continu maken. Zo ontstaat een compleet beeld van het geluidslandschap in de Waddenzee en de aanwezigheid van bruinvissen door het jaar heen.‘Bruinvissen zijn zeer vocale dieren: ze gebruiken geluid om onder water te kunnen ‘zien’. Door hun klikgeluiden op te vangen, kunnen we bepalen waar ze zich bevinden en hoe ze in de Waddenzee op vis jagen,’ legt Kok uit. Samen met Klemens Eriksson (Rijksuniversiteit Groningen) is de Leidse onderzoeker verantwoordelijk voor de wetenschappelijke onderbouwing van het onderzoek.
‘Voor goed natuurbeheer is inzicht nodig,’ zegt Belinda Burtonshaw van de Waddenvereniging. ‘We weten dat geluid de rust in de Waddenzee bedreigt, maar de omvang en de effecten zijn onbekend. Met dit project zetten we de eerste stap naar beter inzicht en kunnen we straks aanbevelingen doen voor de bescherming van geluidsgevoelige gebieden.’
Betrokkenheid van bewoners en bezoekers
Naast het wetenschappelijke onderzoek kunnen bezoekers en bewoners van het Waddengebied ook actief aan het project meedoen. Binnen het project worden onder andere expedities georganiseerd om naar bruinvissen te luisteren. Er wordt daarnaast ook een meldpunt gestart voor bruinviswaarnemingen. Iedereen kan zo bijdragen aan het onderzoek en helpen vast te stellen waar en wanneer bruinvissen in de Waddenzee zijn. Deze publieksactiviteiten vergroten de bewustwording en leveren tegelijk waardevolle aanvullende data op.
Het project loopt vier jaar. Dankzij een toegekende subsidie van het Waddenfonds en steun van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (gefinancierd door NextGenerationEU) gaat het project deze maand van start.