Advies over juridische verplichting van derde staten om genocide te voorkomen
In de media beeld: Bady Abbas via Unsplash
De Commissie van advies volkenrechtelijke vraagstukken (CAVV) heeft uit eigen beweging een advies uitgebracht aan de regering over de verplichting van derde staten om genocide te voorkomen, zoals vastgelegd in het Genocideverdrag. Dit vanwege de juridische onduidelijkheid die daarover bestaat in het politieke en maatschappelijke debat.
De CAVV is een onafhankelijk advies orgaan dat de regering en het parlement adviseert over vraagstukken van internationaal recht. Twee wetenschappers van het Grotius Centre for International Legal Studies, Daniëlla Dam en Cecily Rose, zijn leden van de CAVV en werkten als zodanig mee aan het advies. Daniëlla Dam is Hoogleraar Internationaal recht inzake duurzame ontwikkeling en voorzitter van het Grotius Centre for International Legal Studies en Cecily Rose is universitair hoofddocent internationaal publiekrecht.
Het advies van de CAVV gaat in op de betekenis en omvang van de verplichting van derde staten – dat wil zeggen staten die niet rechtstreeks betrokken zijn bij een situatie van genocide – om genocide te voorkomen. Het advies is niet gericht op specifieke situaties, maar heeft betrekking op alle gevallen waarin sprake is van (een ernstig risico op) genocide, nu en in de toekomst.
Het voorkomen van genocide is volgens het internationaal recht niet vrijblijvend. De verplichting daartoe is vastgelegd in het Genocideverdrag en onderstreept door het Internationaal Gerechtshof. Deze verplichting is er niet alleen voor staten die direct betrokken zijn, maar geldt voor alle staten die partij zijn bij het verdrag. De verplichting gaat in op het moment dat een staat zich bewust is van een ernstig risico dat genocide wordt gepleegd. Elke staat is verplicht om te handelen, ook als hij niet de capaciteit heeft om, alleen handelend, genocide te voorkomen. De mogelijkheid bestaat immers dat alle afzonderlijke handelingen van staten bij elkaar toch genocide kunnen voorkomen.
Het advies werd enkele dagen voor een belangrijk debat in de Tweede Kamer over de situatie in Gaza gepubliceerd. Hoewel het rapport niet is toegespitst op die situatie, werd het in het debat veelvuldig geciteerd. Ook kreeg het rapport veel aandacht in de media, onder meer in het NOS journaal, EenVandaag en diverse kranten.