Licht uit, geluid aan: Universiteit Leiden opent kunstmatige rivier voor onderzoek naar trek van vissen
beeld: Christi Waanders
Op 16 juni opende de Universiteit Leiden de MIGRADROME: een unieke kunstmatige rivier van zeven meter lang. Onderzoekers testen er hoe licht en geluid trekvissen beïnvloeden. ‘We bootsen de echte rivier na, maar dan onder volledig gecontroleerde omstandigheden.’
Een glazen tunnel van zeven meter, gevuld met stromend water, en voorzien van luidsprekers en camera’s. Op het eerste gezicht lijkt het een hightech aquarium. Maar dit is de MIGRADROME, de nieuwste onderzoeksfaciliteit van de Universiteit Leiden. Het is een kunstmatige rivier waarin biologen onderzoeken wat licht- en geluidvervuiling doen met migrerende vissen.
Aantallen trekvissen lopen hard terug
‘Trekvissen hebben het zwaar’, zegt hoogleraar gedragsecologie Hans Slabbekoorn. ‘Van paling tot zalm: hun aantallen lopen hard terug. Fysieke barrières als dammen en sluizen zijn bekend, maar ook licht en geluid kunnen hun weg versperren. Hoe en wanneer willen we nu echt gaan testen.’
De MIGRADOME is uniek in zijn soort. Binnenin zit een tweede tank die kan kantelen, zodat de onderzoekers variatie in de stroomsnelheid van stroomopwaarts tot stroomafwaarts kunnen nabootsen. Uniek is verder dat de onderzoekers natuurlijk en kunstmatig geluid en licht kunnen bepalen.
‘We willen weten hoe graag vissen migreren onder bepaalde omstandigheden,’ zegt Slabbekoorn. ‘Wat is hun trekdrang als er lichtvervuiling is? Of wat doet geluid van een boot? Dat soort vragen kunnen we nu eindelijk goed beantwoorden.’
De bouw liep niet zonder hobbels – het vinden van de juiste ruimte en het aanpassen daarvan duurde langer dan gedacht – maar het resultaat mag er zijn. De eerste proef met stekelbaarzen start nog deze maand. Uiteindelijk hopen de onderzoekers zelfs jonge steuren in de tunnel te laten zwemmen.
‘Als we beter snappen wat vissen belemmert, kunnen we ook beter adviseren’
Met de MIGRADROME hopen de onderzoekers bij te dragen aan het herstel van zoetwaterfauna (die vaak ook voor een tijd in zee leeft), wereldwijd een van de meest bedreigde groepen dieren. ‘Als we beter snappen wat vissen belemmert, kunnen we ook beter adviseren,’ aldus Slabbekoorn. ‘Dat is waar het uiteindelijk om draait.’
Hoe is dit project tot stand gekomen?
De MIGRADROME is gefinancierd via het SATURN-project (SATURN: Solutions At Underwater Radiated Noise - MaREI) door het Horizon 2020 onderzoeks- en innovatieprogramma van de Europese Unie, onder subsidieovereenkomst nr. 101006443.
De aanpassingen aan het Sylviusgebouw om de faciliteit te kunnen huisvesten zijn gefinancierd door het IBL en de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden.
Aanvullende ondersteuning kwam vanuit het Bioclock-project over de invloed van licht op onze biologische klok, en AquaPLAN, een vervolgproject binnen het Horizon-programma van de EU: AquaPLAN.
De MIGRADROME is ontworpen in samenwerking met Fleuren & Nooijen B.V.