Dit waren interdisciplinaire mijlpalen van 2023 bij de Universiteit Leiden
Werelden met elkaar verbinden, onderzoek en onderwijs verrijken en innovatieve oplossingen aandragen voor complexe maatschappelijke vraagstukken: dàt is de gedachte achter interdisciplinair onderzoek. Er gebeurde in 2023 enorm veel binnen de Universiteit Leiden op dat vlak. We doen een kleine, veelbelovende greep.
Onderzoek met maatschappelijke impact
Wetenschappers die hun vakgebieden met elkaar ‘mengen’ kunnen tot allerlei geweldige nieuwe projecten komen. Dat zie je meteen terug in diverse Leidse interdisciplinaire onderzoeken die in 2023 werden opgestart of uitgevoerd. Wat dacht je van:
In heel Europa staan volkenkundige musea met grote collecties inheemse voorwerpen uit Latijns-Amerika. Via deze collecties werd het Europese beeld van de inheemse bevolking gevormd. Met een ERC Starting Grant gaat Martin Berger een totaalbeeld vormen van al deze collecties in pan-Europees verband.
Migratie, globalisering, technologische ontwikkelingen, klimaatverandering: de grote uitdagingen van onze tijd hebben allemaal invloed op onze arbeidsmarkt. Maar wat zijn die effecten? En kun je daar invloed op uitoefenen? Hoogleraar Economie Olaf van Vliet ziet het als zijn taak om te laten zien hoe het écht zit.
Anne-Laura van Harmelen - hoogleraar Brein, Veiligheid en Veerkracht en mede-trekker van het interdisciplinaire programma Sociale Veerkracht en Veiligheid - gaat onderzoeken wat de sociale en neurobiologische mechanismen van veerkracht bij jongeren met jeugdtraumatische ervaringen zijn.
Uiteraard gebeurde er nog veel meer, waaronder onderzoek naar de bevoegdheden voor internationale organisaties, de plek van AI in de islamitische wereld, de ‘diensten’ van natuur in de stad en het versterken van fundamenteel onderzoek naar AI.
Innovatief onderwijs
Interdisciplinair onderwijs brengt studenten én docenten uit diversie vakgebieden bij elkaar. Dat levert spannende nieuwe combinaties op, zoals:
Waarom zijn gezondheidsproblemen als eenzaamheid en overgewicht zo hardnekkig? Waarom komen ze in de ene wijk vaker voor dan in de andere?Studenten leren het in de nieuwe minor Dynamics of a Healthy Society.
Quantumtechnologieën zijn wereldwijd in trek, maar Leidse studenten konden zich er tot op heden niet in specialiseren. De nieuwe master QIST (Quantum Information Science and Technology) brengt daarin verandering. De Technische Universiteit Delft en Universiteit Leiden slaan de handen ineen.
De interdisciplinaire, Engelstalige minor ‘Violence Studies’ bekijkt geweld tussen individuen vanuit sterk uiteenlopende wetenschappelijke vakgebieden. Wat levert die benadering op? Studenten en docenten evalueren: ‘Deze minor is een goudmijn.’
Transdisciplinair
Naast interdisciplinair werken bestaat er ook het zogeheten transdisciplinair werken, waarbij wetenschap en andere maatschappelijke partijen en/of burgers de handen ineenslaan. Ook op dit vlak was 2023 een rijk jaar.
Is polderrijst een haalbaar circulair alternatief voor koeien op veengrond? In mei startte een proef waarbij onderzoekers van Universiteit Leiden en Wageningen University & Research (WUR) 3.000 rijstplanten plantten in het Polderlab bij Leiden.
Buurtlab 070 is een kersvers Leids universitair project waarin Haagse bewoners, onderzoekers en studenten samen oplossingen zoeken op gebied van klimaat, duurzaamheid en biodiversiteit.
Onderzoekers van zeven universiteiten, waaronder Leidse psychologen, buigen zich de komende tien jaar over de vraag hoe jongeren opgroeien als betrokken en veerkrachtige volwassenen.
Maar er gebeurde nog veel meer, zoals een nieuw initiatief binnen de samenwerking tussen de universiteit en 113 Zelfmoordpreventie, een conferentie over bestuur en het aanpakken van mondiale problemen, samenwerking met de gemeente Den Haag op gebied van duurzaamheid en een conferentie over verzamelen en bewaren.
Kennis delen met de maatschappij
Op diverse manieren deelden interdisciplinaire onderzoeksprogramma’s hun kennis met burgers, overheden en bedrijfsleven. Denk aan:
Met welke praktische stappen kunnen we internationale claims op roofkunst correct afhandelen en illegale handel in kunst tegengaan? Het Europees Parlement stelde die vraag aan Leids jurist Evelien Campfens.
Onderzoekers en beleidsmakers bespraken de belangrijke kwesties op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI) tijdens de SAILS-conferentie The Future of AI is Here (and Guess What … it’s Human).
Tachtig academische papers, 270 deelnemers en vier rondetafelgesprekken over het aanpakken van mondiale problemen. De tweede conferentie van het interdisciplinaire onderzoeksprogramma Global Transformations and Governance Challenges werd groots opgezet. Wat vonden de deelnemers ervan?
We deelden ook kennis via artikelen gericht op specifieke sectoren, zoals de publieke sector of de HR-sector.
Ondersteuning interdisciplinair samenwerken
Sterke interdisciplinaire samenwerking kost tijd, om elkaar te leren kennen en uit te zoeken wat je allemaal precies nodig hebt om die samenwerking verder uit te bouwen. De Universiteit Leiden stak in 2023 veel energie in het verstevigen van verbanden. Denk aan:
In 2023 vond de opening plaats van de Social Sciences and Humanities Labs (SSH-labs): een nieuwe state of the art onderzoeksfaciliteit van de Universiteit Leiden én een unieke samenwerking tussen de faculteiten Sociale Wetenschappen en Geesteswetenschappen.
Het College van Bestuur stelde middelen beschikbaar voor 33 zogeheten Kiem-projecten, om interdisciplinaire initiatieven binnen de universiteit te stimuleren.
Breng ruim honderd gedreven wetenschappers samen in een ruimte en de goede ideeën komen vanzelf: dat was het idee achter een interne netwerkbijeenkomst over interdisciplinaire samenwerking.
Verder werd een nieuw netwerk met gezondheidsdata in gebruik genomen met allerlei mogelijkheden voor interdisciplinair onderzoek, en vonden er bijeenkomsten plaats waar gediscussieerd werd over de voorwaarden voor interdisciplinair onderzoek.
Op de hoogte blijven van interdisciplinair nieuws van de Universiteit Leiden? Bezoek onze pagina over interdisciplinair onderzoek.
Interdisciplinaire bijeenkomsten in 2024 voor Leidse onderzoekers
Ben jij onderzoeker bij de Universiteit Leiden? De eerste interdisciplinaire bijeenkomsten voor 2024 staan alweer voor je in de planning!
17 januari – Symposium interdisciplinair onderzoeksprogramma Social Citizenship and Migration
1 februari – Symposium ‘Hoe werken we beter interdisicplinair samen?