Basisschoolleerlingen doen onderzoek: willen mensen eigenlijk wel naar Mars?
Maar liefst 138 werkstukken werden ingestuurd voor de werkstukkenwedstrijd van het ICLON en het Wetenschapsknooppunt Leiden. Tijdens het Wetenschapscongres Junior waren er prijzen voor onder andere originaliteit en doorzettingsvermogen, en natuurlijk voor het beste werkstuk. Met een kindercollege en een quiz kregen de leerlingen nog meer wetenschap mee.
Botten uit het verleden
Rachel Schats, archeoloog bij de Universiteit Leiden, legt uit wat archeologie is en wat zij specifiek doet. Archeologie is leren over vroeger door het ontdekken en opgraven van dingen die zijn achtergelaten. Opgravingen zijn vaak heel leuk, en je komt op allerlei plekken: ‘Eigenlijk zit je de hele dag in een grote zandbak.’
Schats is osteoarcheoloog, want er worden niet alleen voorwerpen opgegraven, maar ook skeletten. Je kunt veel zien aan een skelet, bijvoorbeeld of ze man of vrouw waren, hoe oud iemand is geworden, bepaalde ziektes en hoe gezond mensen waren. Je kunt de verschillen tussen mannen en vrouwen vooral zien aan de schedel en het bekken, maar geen enkel skelet is honderd procent vrouw of man. Een leerling uit de zaal wilde graag weten of je ook kunt zien hoe een skelet zich voelde, man of vrouw? Schats vond dit een heel goede vraag en antwoordde dat je aan een skelet alleen het biologische geslacht kunt zien, en niet of iemand zich man, vrouw of non-binair voelde.
Wetenschapsquiz
Na het kindercollege volgde een wetenschapsquiz waaruit bleek dat de leerlingen heel wat wetenschappelijke kennis hadden. Er waren uiteenlopende vragen zoals: ‘waarom is een bloeduitstorting soms blauw?’ en ‘waardoor dondert het bij bliksem?’. De leerlingen mochten vervolgens een groen of rood kaartje omhoog houden voor het juiste antwoord. De deelnemers met het juiste antwoord, wat nog werd toegelicht, mochten blijven staan. Joëlle bleef uiteindelijk als laatste staan en won hiermee de wetenschapsquiz met een leuke prijs.
Willen mensen wel naar Mars?
Hierna was het tijd voor nog veel meer prijzen, namelijk voor de winnaars van de werkstukkenwedstrijd. De 264 deelnemende leerlingen hadden alleen of met een groepje zelf een onderzoek bedacht en uitgevoerd, en daar een werkstuk over geschreven. Er waren prijzen in meerdere categorieën te winnen: originaliteit serendipiteit, doorzettingsvermogen, opmerkzaamheid, een schrijfprijs, en natuurlijk het beste werkstuk. Voor de prijs voor het origineelste onderwerp waren onderzoeken genomineerd over eikenblaadjes, bordspellen, kerstbomen, en of mensen eigenlijk wel op vakantie willen naar Mars (liever niet, bleek). De prijs ging naar leerlingen die zelf een escape room hadden gemaakt om te onderzoeken wie het best kon samenwerken om de oplossing te vinden.
Onderzoek mislukt nooit
Niet alle onderzoeken liepen zoals verwacht. Zo raakten er onderzoeksgegevens kwijt, zaden ontkiemden niet, of er werden helemaal geen bacteriën gevonden bij een onderzoek naar welke zeep het schoonst wast. Maar het onderzoek is dan niet mislukt, want er is altijd een uitkomst waarvan je iets kunt leren. Bovendien kan het gebeuren dat je iets interessants vindt wat je niet zocht (serendipiteit). Ook kan het een idee opleveren voor een volgend onderzoek.
Niet te stoppen
De prijs voor het beste werkstuk ging naar Jaïr. Hij moest soms aangemoedigd worden om te stoppen met werken aan zijn onderzoek. Zijn werkstuk ging over kinderen die te vroeg geboren zijn en hoe de zorg voor deze kinderen door de tijd heen is veranderd. Daarvoor nam hij interviews af en deed hij bronnenonderzoek. Ook kreeg hij origineel fotomateriaal, soms ook van lang geleden. Het resultaat is dan ook een indrukwekkend geheel geworden van maar liefst 57 pagina’s, inclusief bronvermelding en uitgewerkte interviews.
Wisselbeker voor scholen
Het wetenschapscongres eindigde met een daverend applaus voor de leerkrachten van de deelnemende basisscholen. Zij begeleidden de leerlingen op school bij het onderzoekend leren, op basis van lesmateriaal van het Wetenschapsknooppunt Leiden. Juf Arinda ontving dit jaar de wisselbeker voor scholen. Deze beker gaat waarschijnlijk rouleren bij de basisscholen in Leiderdorp en Alphen aan den Rijn waar zij de plusgroepen begeleidt.
Wat is het Wetenschapscongres Junior?
Dit was de achtste werkstukkenwedstrijd die de Universiteit Leiden organiseerde voor kinderen uit groep 5 t/m 8. De leerlingen doen zelf onderzoek en maken daar een werkstuk over. Leerlingen mogen individueel een werkstuk maken of samenwerken in een groepje.
