Covid-19 voorspellen, voorkomen en genezen: 1 miljoen voor Thomas Hankemeier
Hoe komt het dat sommige coronapatiënten er veel slechter aan toe zijn dan anderen? En kunnen we van tevoren voorspellen wie van hen kritieke symptomen zullen ontwikkelen? Hoogleraar Thomas Hankemeier zoekt samen met een breed consortium van universiteiten, academische ziekenhuizen en industriële partners naar de antwoorden op deze vragen. Ze ontvangen hiervoor nu een toeslag van 1 miljoen euro van Topsector Life Sciences & Health (Health~Holland).
Onvoorspelbaar
‘Het is problematisch dat we niet weten waarom covid-patiënten zo verschillend reageren op het virus en dat we dit ook niet kunnen voorspellen’, zegt Thomas Hankemeier. ‘Daar willen we verandering in brengen, zodat we effectievere zorg kunnen bieden.’
Covid-19, de ziekte veroorzaakt door het nieuwe coronavirus, is een complexe ziekte waarbij patiënten zeer uiteenlopende symptomen ontwikkelen. Sommige mensen merken niet of nauwelijks dat ze de infectie hebben opgelopen, terwijl anderen in kritieke toestand op de Intensive Care belanden en een groot risico hebben om te overlijden.
Vingerafdruk
Al in maart richtte Hankemeier zijn pijlen op Covid-19-onderzoek. Hij gebruikt hiervoor zijn expertise op het gebied van metabolomics. Bij metabolomics bestuderen wetenschappers de unieke chemische vingerafdrukken die specifieke stofwisselingsprocessen in ons lichaam achterlaten. Denk hierbij aan aminozuren, suikers of hormonen. Deze vingerafdrukken geven een goede indicatie van iemands actuele gezondheid. ‘De inzichten die we hieruit verkrijgen kunnen we bijvoorbeeld inzetten voor diagnostiek of gepersonaliseerd medicijngebruik voor ziektes als dementie, hart- of leverfalen,’ legt Hankemeier uit. ‘En nu hopen we metabolomics ook in te zetten tegen Covid-19.’
Corona-profiel
Hankemeier: ‘Om een voorspelling te doen over het ziekteverloop zullen we de metabole vingerafdrukken bepalen in het bloed van vijfduizend tot zevenduizend Covid-19 patiënten. Deze vingerafdruk bestaat uit meer dan duizend stofwisselingsproducten en lipiden, dat zijn vetachtige stoffen in het lichaam. Het is daarmee een rechtstreekse weerspiegeling van alle Covid-19 relevante processen die in het lichaam plaatsvinden. Denk hierbij aan de virale infectie, de gevolgen, en de reactie van het lichaam daarop.’
Op die manier kunnen de onderzoekers markers vaststellen die voorspellen welke nieuwe patiënten ernstige symptomen zullen ontwikkelen. ‘Door de verkregen profielen te combineren met computermodellen en organen-op-een-chipsystemen, kunnen we goed achterhalen wat er bij de zieke patiënten gebeurt,’ aldus Hankemeier.
Betere zorg
Met het nieuwe samenwerkingsproject hopen Hankemeier en de consortiumpartners de patiëntenzorg voor intensive-carepatiënten, ouderen en risicogroepen te verbeteren. Ook kunnen ze de modellen en vingerafdrukken gebruiken om het effect van bestaande en nieuwe geneesmiddelen te testen of bijvoorbeeld het dieet en voedingssupplementen van patiënten te optimaliseren. ‘We zijn dankbaar voor deze unieke mogelijkheid om Covid-19 patiënten door de inzet van metabolomics te kunnen helpen’, besluit Hankemeier. ‘Ons doel is om metabolomics voor iedereen in Nederland beschikbaar te maken. Dit is daarin echt een mijlpaal.’
Health~Holland
Het samenwerkingsproject is medegefinancierd met PPS-toeslag die door Health~Holland, Topsector Life Sciences & Health, beschikbaar is gesteld ter stimulering van publiek-private samenwerkingen. De Topsector Life Sciences & Health (LSH) zet zich in voor vitale burgers in een gezonde economie. LSH is één van de negen ‘topsectoren’ in Nederland. De topsectoren zijn aangewezen door het Nederlandse Ministerie van Economische zaken en Klimaatbeleid en geselecteerd op hun vermogen om substantieel bij te dragen aan wereldwijde maatschappelijke uitdagingen.
Partners
Dit project is een samenwerking van:
• Universiteit Leiden en het Leids Universitair Medisch Centrum
• Universiteit Utrecht en het Universitair Medisch Centrum Utrecht
• Erasmus MC, University Medical Center Rotterdam
• Khondrion BV
• Eyesiu Medicines BV
• Danone Nutricia Research
• Mimetas BV
• AB Sciex Germany GmbH
• Stichting Topcare
• Euretos BV