Verschil tussen vrouwen en mannen bij diabetes vraagt om meer aandacht en onderzoek
Sekse- en genderverschillen bij diabetes zijn onderbelicht. Meer onderzoek naar en aandacht voor dit thema is gewenst. Dit komt naar voren uit onderzoek van de Leidse gezondheidspsychologen Andrea Evers en Judy Veldhuijzen, samen met Stefanie Meeuwis en Aleksandrina Skvortsova in opdracht van het Diabetes Fonds en ZonMw.
In de gezondheidszorg hebben vrouwen en mannen andere vragen en behoeften, ook als het gaat om de zorg die je nodig hebt als je diabetes hebt. Voor meer persoonsgerichte zorg wil het Diabetes Fonds meer aandacht besteden aan sekse- en gender verschillen bij diabetes. Dit zijn biologische en culturele verschillen tussen mannen en vrouwen die een rol kunnen spelen in de preventie, behandeling en genezing van diabetes. Daarom heeft het Diabetes Fonds samen met ZonMw aan de Universiteit Leiden opdracht gegeven om in kaart te brengen wat de kennis is over dit thema.
Aanbevelingen
Uit deze verkenning komt naar voren dat meer onderzoek naar sekse- en genderverschillen op verscheidene gebieden van diabetes(zorg) gewenst is. De aanbevelingen kunnen dienen als basis waarop onderzoeksthema’s, richtlijnen en protocollen voor behandelingen verder uitgewerkt worden. Directeur Hanneke Dessing van het Diabetes Fonds: 'Deze uitgebreide kennisverkenning biedt het Diabetes Fonds waardevolle informatie en aanknopingspunten voor ons toekomstige onderzoeksbeleid voor persoonsgerichte diabeteszorg.'
Kennisverkenning
Onderzoekers van Gezondheids-, Medische en Neuropsychologie hebben een uitgebreid literatuuronderzoek uitgevoerd en zorgprofessionals en mensen met diabetes geïnterviewd om in kaart te brengen of zij op de hoogte zijn van de kennis rond sekse- en genderverschillen en hiernaar handelen. Daarnaast is een studie uitgevoerd bij huisartsen naar onbewuste vooroordelen over sekse bij besluiten over diagnose en behandeling van diabetes.
Bevindingen
De bevindingen bevestigen dat sekse- en genderverschillen een rol spelen bij preventie en behandeling van diabetes, evenals bij de gevolgen van diabetes en de ontwikkeling en behandeling van diabetescomplicaties. Uit het literatuuronderzoek en de interviews komen verschillende onderzoeksthema’s naar boven.
Verschillende motieven voor gedragsverandering
Meer inzicht in sekse- en genderverschillen ten aanzien van het preventiebeleid, bijvoorbeeld in het bereiken van probleemgroepen, en het aansporen tot gedragsverandering is wenselijk. Andrea Evers en Judy Veldhuijzen: 'Duidelijk wordt dat mannen en vrouwen mogelijk verschillende motieven voor gedragsverandering hebben, er is echter geen onderzoek naar hoe deze kennis kan worden ingezet voor het optimaliseren van de diabeteszorg.'
Zelfmanagement en medische complicaties
Meer gedegen onderzoek naar sekse- en genderverschillen bij (zelf)management van diabetes is noodzakelijk, bijvoorbeeld wanneer in perioden van hormoonschommelingen bij vrouwen, zoals bijvoorbeeld de overgang. Een ander belangrijk thema is het gebrek aan kennis over de oorzaken van sekse- en genderverschillen bij diabetes en diabetescomplicaties. Meer onderzoek naar de mechanismen die ten grondslag liggen aan diabetes en complicaties van diabetes bij mannen en vrouwen wordt als zeer wenselijk bestempeld. Er bestaat bijvoorbeeld weinig duidelijkheid over de interacties tussen farmacologische behandelingen en geslachtshormonen. Ten aanzien van de medische complicaties is meer onderzoek naar de verklaringen voor vastgestelde sekse- en genderverschillen bij hart- en vaatziekten noodzakelijk.
Stigmatisatie en psychosociale gevolgen van diabetes
Op psychosociaal vlak wordt aandacht voor stigmatisatie bij diabetes als belangrijk thema aangedragen, evenals aandacht voor de psychosociale gevolgen van diabetes, zoals stress-gerelateerde klachten die vaker bij vrouwen worden geconstateerd. Veel zorginnovaties voor diabetes zijn nog niet of nauwelijks in het kader van sekse- en genderverschillen onderzocht.
Voorlichting over sekse- en genderverschillen
De inventarisatie laat met de interviews van de zorgverleners verder zien dat voor de klinische praktijk duidelijke richtlijnen over sekse- en genderverschillen bij risicofactoren voor diabetes, de impact van geslachtshormonen op diabetesmanagement, en beleid op psychosociale gevolgen en medische complicaties vaak ontbreken. Met name richtlijnen over de atypische presentatie bij hart en vaatziekten en het bespreken van seksuele disfuncties als gevolg van diabetes tijdens consulten worden als wenselijk bestempeld. Tevens wordt voorlichting over sekse- en genderverschillen voor zorgverleners en patiënten als een belangrijk thema genoemd.
Mogelijke verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke huisartsen
Tenslotte laten de voorlopig eerste bevindingen uit het onderzoek naar de rol van onbewuste vooroordelen over mannen en vrouwen bij behandelbeslissingen over diabetes door huisartsen zien dat, hoewel directe onbewuste vooroordelen lijken te ontbreken, er mogelijke verschillen bestaan tussen mannelijke en vrouwelijke huisartsen. Bijvoorbeeld in zekerheid waarmee een diagnose diabetes wordt gesteld. Hier zou mogelijk meer aandacht naar uit kunnen gaan binnen de diabeteszorg. Deze bevindingen zijn echter voorlopig aangezien ze zijn gebaseerd op een kleine steekproef.