Honderdjarige Joan van der Waals krijgt tegeltje
Natuurkundige Joan van der Waals werd op 2 mei honderd. Reden om hem, op gepaste afstand, te feliciteren.
'Oh, wat leuk, willen jullie taart?'
Vijf bezoekers staan op een zaterdagochtend op ruime afstand voor de deur van een statig pand naast de Pieterskerk.In de deur staat emeritus hoogleraar natuurkunde Joan van der Waals, die vandaag, 2 mei, honderd jaar oud wordt.
De bezoekers zijn rector magnificus van de Leidse universiteit Carel Stolker, hoogleraar natuurkunde Sense Jan van der Molen, KNAW-voorzitter Wim van Saarloos, die toevallig langs kwam lopen, Erick van Zuylen, de pedel van de universiteit, en ondergetekende, als fotograaf.
We staan staan op ruime afstand, vanwege besmettingsgevaar met coronavirus (ook de reden dat veel meer Leidse natuurkundigen niet gekomen zijn). Een cadeau en een bos bloemen liggen op een ijzeren tafeltje dat de pedel voor de deur heeft neergezet, als een soort altaartje.
Noordzeezeiler
Van der Waals (1920), ging alweer in 1989 met emeritaat, maar publiceerde tot voor kort nog over natuurkunde. Met zijn rollator komt hij nog regelmatig naar lezingen, bijvoorbeeld naar het naar hem genoemde genoemde Joan van der Waals-colloquium. 'Hij stelt eigenlijk altijd wel een scherpe vraag', zegt Van der Molen. Een paar jaar geleden zeilde hij nog over de Noordzee, vertelt Mare in een fraai portret.
Ook is hij een ver familielid van Johannes Diderik van der Waals, de natuurkundige die in 1910 de Nobelprijs won, voor zijn beroemde toestandsvergelijking voor gassen en vloeistoffen.
Met enige bombarie pakt Stolker het cadeau uit, en toont het aan de jarige. Het zijn twee Delfts-blauwe tegeltjes met natuurkundige formules: de beroemde Van der Waals-toestandsvergelijking.
muurformules
Dat zit zo: Van der Molen is een van de mensen achter de muurformules, het project waarbij wetenschappelijke vergelijkingen met een Leidse connectie op Leidse butenmuren geschilderd worden, in navolging van de de ruim honderd gedichten die overal op Leidse muren te vinden zijn.
Het idee was aanvankelijk om dit voorjaar ook de Van der Waals-formules op een muur te zetten, maar dat gaat vanwege corona-maatregelen voorlopig niet door. Dus hangen ze voorlopig bij Van der Waals thuis.
Herinneringen worden opgehaald, aan Van der Waals' 25 promovendi die overal terechtkwamen, aan het helaas opgedoekte natuurkundelab van Shell, en aan hoe Van der Waals in 1967, als Amsterdammer naar Leiden gehaald voor een leerstoel, 'werd behandeld als een allochtoon', die volgens de Leidse bureaucratie recht had op 'min een halve werkkamer.'
Uitje
Na de taart en de koffie, wordt het tijd om op te breken. 'U staat hier al een half uur, op de kou in de deur', zegt de rector bezorgd. Niks aan de hand, verzekert de honderdjarige, 'maar jullie hebben vast belangrijker zaken te doen'. Maar ook dat valt mee, zegt Stolker: 'Wij zijn allang blij dat we een uitje hebben.'
tekst: Bruno van Wayenburg