Aan het roer van het grootste College van Oxford
Kersti Börjars studeerde Engelse taal- en letterkunde in Leiden. Ze werd hoogleraar en is nu Master van het grootste College van de University of Oxford. Welke impact heeft de coronacrisis op St Catherine’s en wat heeft ze aan haar studie in Leiden?
Hoe ondergaat St Catherine’s deze crisis?
‘Het coronavirus beïnvloedt natuurlijk ons leven drastisch, net als in Nederland. Gelukkig liep de onderwijsperiode net af toen de beperkende maatregelen kwamen en studenten werd aanbevolen naar hun ouderlijk huis te keren. De meeste studenten zouden dus toch al tijdelijk naar huis gaan. Het was wel triest voor onze laatstejaarsstudenten die van plan waren om tijdens de break hier te blijven om samen te studeren en daarna hun afstuderen te vieren.
Sommige internationale studenten kunnen overigens niet vertrekken omdat het niet veilig is om naar hun vaderland te reizen. Dit betekent dat er nu 75 studenten op het College verblijven, terwijl dat er normaal gesproken meer dan 500 zijn. De achterblijvers moeten ook hier de richtlijnen van de overheid volgen en dus minstens twee meter afstand houden en we mogen alleen naar buiten voor boodschappen en wat beweging.’
Wie: Professor Kersti Börjars (1960)
Studie: English language and literature (1982-1986)
Favoriete plek in Leiden: ‘Mijn studentenhuis, Vliet 15. Een heel mooie plek aan de gracht.'
Vereniging: Quintus and Asopos de Vliet
Foto: John Cairns
Enig idee hoe lang de situatie zo zal blijven?
‘Dat weet ik niet. De volgende onderwijsperiode begint op 27 april, maar alle lessen en beoordelingen gaan we online aanbieden. Of de studenten terugkomen hangt af van welke beperkingen er dan gelden. Ik verblijf zelf in de Masters Lodgings, de dienstwoning, samen met mijn man en twee van onze kinderen. We hebben net een puppy gekregen die zal opgroeien tot Catherine the College Dog. Zij zorgt voor een heel welkome afleiding op het nu zo rustige College.’
Los van de coronacrisis. U bent sinds januari dit jaar Master, hoofd, van St Catherine's College. Hoe bevalt dat?
‘Het is echt een speciale baan. Catz, onze bijnaam, heeft zo'n 450 studenten en nog eens 450 master- en doctoraatsstudenten. Ik ben verantwoordelijk voor de medewerkers, academische zaken en het budget. De Colleges in Oxford hebben een lange democratische traditie en de verantwoordelijkheid wordt gedeeld met ongeveer 40 Fellows: academici die lid zijn van het bestuursorgaan van Catz. Ik heb normaal gesproken ook veel contact met de studenten, zoals bij grote evenementen en op een meer alledaagse basis, zoals een praatje met de roeiers, de leden van het rugbyteam of de kunstclub. Alle studenten wonen, in de normale situatie, hier op het terrein, net als ik.’
Is dat wel rustig wonen?
‘Als ik 's nachts eens wakker word, komt dat meestal door de ganzen op het gazon bij mijn huis; het komt maar zelden voor dat een studentenfeestje me wakker maakt. Ik woon op een prachtige plek met veel groen en stijlvolle moderne gebouwen. En ja, in historisch Oxford heb ik soms het gevoel dat ik rondloop in een aflevering van Inspector Morse. Morse is hier in Catz nooit opgenomen, maar wel de vervolgserie Endeavour over de jonge Morse. De aflevering The Game, over een schaakspel, speelt zich hier gedeeltelijk af.’
Wat voor soort College is Catz?
‘Het begon in de 19e eeuw als een vereniging voor studenten die het zich niet konden veroorloven om hier te wonen maar wel geslaagd waren voor de toelatingstest. Het werd pas in de jaren zestig van de vorige eeuw een College. Ons motto is 'Nova et Vetera': het nieuwe en het oude. We bieden zowel bèta- als letterenstudies aan en onder onze alumni bevinden zich vier Nobelprijswinnaars, waarvan de meest recente in 2019, John Goodenough (chemie). De andere drie zijn John Cornfort (chemie, 1975), John Vane (geneeskunde, 1992) en John Walker (chemie, 1997). We zijn natuurlijk erg trots op hen.’
Meer dan 50 nationaliteiten zijn vertegenwoordigd op Catz, en u komt oorspronkelijk f uit Zweden. Maakt u zich zorgen over de effecten van de Brexit?
‘Ik maak me geen zorgen over mijn persoonlijke situatie. Mijn man is Brits en onze vier kinderen zijn hier opgegroeid. Maar dit zijn inderdaad onzekere tijden voor EU-burgers. Begin dit jaar hebben we de EU-burgers binnen Catz herinnerd dat ze de status van ‘permanente inwoner’ moeten aanvragen. Afgezien daarvan kunnen we op dit moment weinig doen, omdat er zoveel onzekerheid is over wat er precies gaat gebeuren. Hebben Britse onderzoekers bijvoorbeeld nog steeds recht op beurzen die afhankelijk zijn van Europese financiering? En willen studenten uit de EU hier nog steeds komen studeren? Er is de afgelopen jaren zoveel gediscussieerd over de Brexit dat de meesten van ons er moe van zijn geworden. Het debat heeft veel relaties onder druk gezet. We moeten er overheen komen en herstellen.’
U bent in Zweden opgegroeid. Waarom ging u Engelse taal- en letterkunde studeren in Leiden?
‘Na een paar jaar studie aan de Universiteit van Uppsala ben ik in eerste instantie voor een half jaar naar Nederland gegaan. Ik vond het echter zo leuk dat ik besloot om Engelse taal- en letterkunde te studeren in Leiden. Dat was een heel goed besluit. Mijn tijd in Leiden heeft me in veel opzichten gemaakt tot de persoon die ik nu ben. Bepaalde opdrachten waren een wake-up call voor mij. Zo moest ik in mijn eerste week een gedicht analyseren, ‘The Death of the Ball Turret Gunner’ van Randall Jarrel, zonder gebruik te maken van secundaire literatuur. In het begin was het angstaanjagend, maar het was ook een echte leerzame ervaring. Het leerde me om niet bang te zijn voor nieuwe taken.
‘Ik heb ook genoten van het studentenleven in Leiden. Ik was lid van Quintus en roeide bij Asopos De Vliet. Ik ga nog steeds op vakantie met Atalanta, mijn Quintus-dispuut. Ze betekenen nu nog meer voor mij dan tijdens mijn studie.’
Wat bent u na uw afstuderen gaan doen?
‘Tijdens mijn studie in Leiden werkte ik al een jaar als assistent aan de Universiteit van Manchester. Na mijn afstuderen heb ik daar mijn promotieonderzoek gedaan en ik ben er in 2002 hoogleraar geworden. In dezelfde periode was ik ook parttime hoogleraar Nordic Studies aan de Universiteit van Oslo van 2017 tot 2019. En toen werd ik gevraagd voor deze baan in Oxford.’
Welke verschillen zijn u opgevallen tussen de Britse universiteiten en de Universiteit van Leiden?
‘Afstuderen binnen de gestelde tijd is in Engeland al veel langer de norm. Uiteraard is het studeren in Nederland ook veranderd ten opzichte van mijn eigen studententijd, van 1982 tot 1988. Tijdens mijn studie in Leiden is het beurzenstelsel veranderd en ik kan me nog steeds de verontwaardiging van de Nederlandse studenten herinneren omdat ze maar zes jaar lang recht hadden op een beurs! Tegenwoordig studeren studenten in Nederland ook veel eerder af en zijn ze meer gericht op hun carrière dan vroeger.’
Wat kunnen we in Leiden leren van Oxford?
‘Het welzijn en de geestelijke gezondheid van studenten is in Oxford een groot vraagstuk. Op de Colleges kunnen we studenten veel aandacht geven omdat ze hier ook wonen. Ze kunnen problemen bespreken met hun docent en ander ondersteunend personeel zoals de portiers en scouts houden ook een oogje in het zeil. Studenten zitten in een tutorgroep met twee of drie andere studenten en krijgen dus veel persoonlijke aandacht. Een ander verschil is dat het hier zo interdisciplinair is. Tijdens de lunch praat ik elke dag met collega's uit andere disciplines zoals biologen, natuurkundigen, historici, muziekexperts en nog veel meer. Al deze verschillende disciplines samen bieden grote mogelijkheden voor interdisciplinair onderzoek.’