Een Perzisch liefdesverhaal en het ontstaan van een rockclassic
Wat doet de naam van de middeleeuwse Perzische dichter Nezami (✞ ca. 1209) op de cover van een rockalbum van Eric Clapton? Asghar Seyed Gohrab, universitair hoofddocent aan het Instituut voor Area Studies, vertelt erover in een nieuwe blog voor het Leiden Medievalists Blog.
“Layla, you got me on my knees”
... Een herkenbaar stukje refrein uit het liefdeslied ‘Layla’ van Eric Clapton. Hij schreef het lied als liefdesverklaring aan Pattie Boyd, de vrouw van Beatles-lid George Harrison. Een onbereikbare liefde die hem bijna tot krankzinnigheid dreef. Maar wie had ooit kunnen denken dat de oorsprong van het lied ligt in het middeleeuws liefdesverhaal? Perzische dichter Nezami schreef Layla en Majnun al in 1188. Maar toen Clapton van een vriend een veel latere, vrije vertaling van het verhaal ontving, identificeerde hij zichzelf onmiddellijk met de pijn, verlangens, frustraties, intense waanzin en poëtische virtuositeit van hoofdpersoon Majnun. Het verhaal inspireerde hem om uiteindelijk zijn toevlucht te zoeken in de muziek, en wel via poëzie.
Een 13e-eeuwse dichter als fellow song writer
Clapton las de populaire vertaling van Rudolf Gelpke (1928-1972), een klein boekje versierd met verschillende prachtige middeleeuwse Perzische schilderijen. Een perfect voorbeeld van hoe een verhaal voor een breed publiek kan leiden tot beschikbaarheid van zo'n middeleeuws werk. Gohrab vindt het dan ook fantastisch dat het werk van een Perzische dichter uit de twaalfde eeuw zo'n grote rol heeft gespeeld in het album van Clapton. Nog opmerkelijker vindt hij dat Nezami als fellow song writer wordt genoemd bij het lied 'I am yours'. Het lied bestaat uit 47 woorden die driemaal herhaald worden en gebaseerd zijn op romances van Nezami. Het nummer is geen letterlijke vertaling, maar Nezami moet de bron van inspiratie zijn geweest. Duidelijk is dat Clapton zijn waardering voor Nezami’s werk wilde uiten en zijn publiek wilde aanzetten tot het lezen van het liefdesverhaal over Layla en Majnun, dat zijn leven veranderde.
Onbereikbare liefde
Als Clapton zijn liefde voor Pattie zou toegeven, zou dat verraad zijn geweest aan zijn vriend George Harrison. In die zin lijkt de relatie van Clapton met Pattie op die van Majnun en Layla, waarin Majnun op afstand waakt over zijn geliefde die tegen haar wil trouwt met Ibn Salam. Desondanks blijft Majnun Layla trouw. En Layla blijft kuis; tijdens de nachten die ze samen met hem doorbrengt, raken ze elkaar nooit aan. Zo verraadt ze nooit haar man, maar ze verraadt ook nooit Majnun. Hoe liep het uiteindelijk af tussen Clapton en Pattie? Die liefde bleek minder onbereikbaar dan gedacht. George Harrison en Clapton blijven goed bevriend, zelfs wanneer Harrison ziet dat Clapton zijn vrouw dreigt in te pikken. Wanneer Clapton Boyd dan ook naar zijn hotelkamer lokt en 'Layla' opzet, is ze om. De twee trouwen in 1979.
Het complete blog van Asghar Seyed Gohrab's hand is te lezen op het Leiden Medievalists Blog. 'Layla' en 'I am yours' zijn daar ook te beluisteren.
Lieselotte van de Ven
Mail de redactie