Fysici linken specifieke ijzervormen aan Alzheimer
Er bestaan al decennialang aanwijzingen voor een verband tussen een verhoogd ijzergehalte in de hersenen en de ziekte van Alzheimer. Leidse natuurkundigen vinden dit verband nu ook, waarbij ze onderscheid maken tussen verschillende ijzervormen. Ze identificeren specifieke vormen van ijzer die toenemen bij Alzheimerpatiënten. Publicatie in Scientific Reports.
IJzer speelt een belangrijke rol in verschillende biologische processen, waaronder processen in het menselijke brein. Bij hersenaandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer bestaan er aanwijzingen dat de ijzerbalans verstoord is, omdat onderzoekers een verhoogd ijzergehalte meten. Daarvoor gebruiken wetenschappers een MRI-scanner, waarmee ze dit gehalte indirect meten. Maar de verschillende soorten ijzer blijven zo onzichtbaar, terwijl die juist extra informatie geven, onder andere over het stadium waarin de ziekte zich bevindt.
IJzervormen
Lucia Bossoni van het Leidse natuurkunde-instituut en het Leids Universitair Medisch Centrum heeft nu samen met haar collega’s MRI gecombineerd met de technieken EPR en SQUID-magnetometrie. Zo onderscheidt ze de verschillende gedaantes waarin ijzer voorkomt. Ze bevestigt eerdere studies die een verband leggen tussen een verhoogd ijzergehalte en de ziekte van Alzheimer, waarbij ze dit ook specifiek maakt voor afzonderlijke ijzervormen. De ijzerconcentratie in het mineraal ferrihydriet is bijvoorbeeld hoger bij de groep Alzheimerpatiënten dan bij de controlegroep (zie figuur).
Ziektestadium
Bovendien ziet Bossoni een voorzichtige trend waarbij bepaalde ijzervormen correleren met het stadium waarin de ziekte zich bevindt. Zo lijken de ijzerconcentratie in het eiwit ferritine en het magnetische moment van het mineraal magnetiet toe te nemen naarmate de ziekte van Alzheimer een verder stadium bereikt. Bossoni: ‘Als we spreken van een ijzertoename in verband met neurodegeneratieve ziektes, moeten we extra aandacht besteden aan de specifieke ijzervorm waar het daadwerkelijk om gaat.’