Verbeelding in de verhoorkamer
Wat doen beelden tijdens het verhoor met de verhoorders en verdachten? Dat onderzoeken de Leidse psycholoog Lotte van Dillen en twee Rotterdamse criminologen met een subsidie van Politie & Wetenschap. Van Dillen: 'We gaan een verhoor 'naspelen' in het lab.' Op 5 april verzorgen de wetenschappers een workshop voor de politie.
Ook in Nederland wordt geëxperimenteerd met beeldmateriaal in de opsporing, al is het nog niet op zo grote schaal als in Angelsaksische landen. Tijdens verhoren krijgen verdachten bijvoorbeeld foto’s en beelden van beveiligingscamera’s voorgelegd. Met dergelijk beeldmateriaal proberen de verhoorders de verdachten te overtuigen om een verklaring af te leggen. Want beeld zou meer indruk maken, waardoor de verdachte sneller bereid is tot een verklaring.
Moord in Middenmeer
Schildknegt is één van de rechercheurs die de potentie zag van gevisualiseerd bewijs. Tijdens een verhoor in 2009 ging de rechercheur een stapje verder. Het ging om een moordonderzoek in Middenmeer. 'De verdachte liet niets los. Ik wilde hem eens laten zien wat er lag aan feiten en ik heb een PowerPoint-presentatie gemaakt. Daarbij zaten ook foto’s en beelden van bewakingscamera’s. De verdachte was duidelijk onder de indruk. Je zag aan zijn houding dat hij werd meegezogen in het verhaal.'
Effect van beelden
Uit onderzoek blijkt dat beeldmateriaal verschillende consequenties kan hebben voor het verhoor en de uitkomst ervan. Beeldmateriaal roept emoties op en beïnvloedt de oordeelsvorming en overtuiging van zowel verhoorders als verdachten. Ook is gebleken dat de inzet van beeldmateriaal verschillende juridische consequenties kan hebben.
Onderzoek
Psycholoog Van Dillen en de criminologen Willem-Jan Verhoeven en Gabry Vanderveen van de Erasmus School of Law zijn per 1 maart gestart met het onderzoek 'Verbeelding in de verhoorkamer', gefinancierd door Politie & Wetenschap. De onderzoekers willen met verschillende methoden inzicht krijgen in de invloed van beeldmateriaal op het verhoorproces.
Onderzoeksvraag
Wat is de invloed van soms gruwelijk beeldmateriaal van een delict op de keuze voor verhoortechnieken en op de houding van de verdachte in het proces?
Experimenten
Daarvoor voeren de onderzoekers twee experimenten uit. Het eerste experiment met verhoorders geeft meer inzicht in beeldmateriaal en het effect daarvan op emoties, schuldgevoel en de keuze voor een verhoortechniek. Het tweede experiment met studenten geeft inzicht in de keuze van de verdachten voor hun houding tijdens het verhoor, maar ook voor de ingeschatte hoeveelheid bewijs en hoe overtuigend dat bewijs is.
Interviews
De resultaten van deze experimenten bespreken de onderzoekers in interviews met verhoorders en officieren van justitie. Dan gaan ze in op mogelijke effecten van beeldmateriaal in de gehele strafrechtsketen. Deze drie deelprojecten leiden tot meer kennis over bedoelde effecten, zoals het verduidelijken van bewijs of het bevorderen van herinneringen. Maar ook over onbedoelde effecten van beeldmateriaal tijdens het verhoor, zoals het versterken van de verdenking van schuld of het oproepen van valse herinneringen.
Banner: CCTV appeal: Theft door West Midlands Police gelicenseerd onder CC BY-SA 2.0
Workshop: Beeldmateriaal in het verhoor
Op 5 april presenteren de wetenschappers hun project op een conferentie. Daar gaan beleidsmakers, wetenschappers en politiemensen in dialoog over de betekenis van actuele onderzoeken bij, voor en naar de politie. Wat betekent dit voor de toekomst van politiewerk?
Lotte van Dillen over psychologisch effect van beeldmateriaal in het verhoor
