Academie der Kunsten: op het snijvlak van kunst en kennis
De samenwerking tussen de Hogeschool der Kunsten Den Haag en de Universiteit Leiden binnen hun gezamenlijke Academy of Creative and Perfoming Arts (ACPA) gaat een volgende fase in. Op 18 april werd de hernieuwde overeenkomst voor deze unieke samenwerking getekend. ‘Hier reflecteren kunst en wetenschap op de werkelijkheid.’
‘We kunnen elkaar nog veel meer versterken, en met deze overeenkomst maken we dat mogelijk,’ zegt Marieke Schoenmakers, die als voorzitter van de Hogeschool der Kunsten haar handtekening onder de overeenkomst zette. ‘We werken al zestien jaar intensief samen, en daar zijn al heel veel mooie dingen uit gekomen, zoals een Double Degree-programma, 42 promoties in de kunsten, en natuurlijk de vele studenten die, over en weer, met minoren en keuzevakken in hun studie de academie en de kunsten hebben verbonden.’
Kruisbestuiving
De Academy of Creative and Performing Arts is opgericht in 2001. De Universiteit Leiden merkte op dat onder de studenten de wens leefde om ook praktisch kunstonderwijs te kunnen volgen, naast of bij de studie. Tegelijk leefde er binnen de Hogeschool der Kunsten Den Haag een behoefte aan meer academische verdieping. De twee onderwijsinstellingen vonden elkaar en ontwikkelden een unieke samenwerking: een instituut waarbinnen kunst en wetenschap elkaar vinden. ACPA faciliteert zo de kruisbestuiving tussen kunst, zowel beeldend als uitvoerend, en academisch onderwijs. Bovendien is het binnen ACPA mogelijk om te promoveren in de kunsten.
's Ochtends op het sciencepark en 's avonds naar de kunstacademie. Het kan nogal een cultuurshock zijn, maar je leert veel van elkaar. Dat heeft invloed op mijn wetenschappelijke kwaliteiten: ik word er socialer, creatiever en gemotiveerder door, en denk meer interdisciplinair.' - ACPA-studente Beanne Snaar
Kritische denkers
Volgens Henk van der Meulen, directeur en vice-voorzitter van het College van Bestuur van het Koninklijk Conservatorium Den Haag, is een samenwerking tussen academie en kunst logisch én nodig. ‘De reflectieve kunstenaar is de kunstenaar van de toekomst. De samenleving vraagt om kritische, onafhankelijke denkers, en door kunst en wetenschap bij elkaar te brengen, kunnen deze denkers zich vormen.’ Namens de Universiteit Leiden zette rector magnificus Carel Stolker zijn handtekening onder de overeenkomst. ‘Leiden en Den Haag zijn trendsetters geweest door in 2001 deze unieke samenwerking aan te gaan. Nu zien we dat andere wetenschappelijke instituten, zoals de KNAW, het voorbeeld volgen en de toenadering tot de kunsten zoeken. Kunst en wetenschap vinden elkaar weer.’
‘ACPA is uniek in Nederland. Geen andere universiteit biedt op deze structurele manier samenwerking op het gebied van onderwijs en onderzoek. De kunstpraktijk – het spelen en maken – speelt een centrale rol in het onderzoeksproces en kunst is ook deels het resultaat van het onderzoek.’ - Henk Borgdorff, hoogleraar bij ACPA
Onderzoek
Een voorbeeld van ACPA-onderzoek is het project Bridging art, design and technology through Critical Making van Janneke Wesseling, hoogleraar Onderzoek in de kunst, samen met dr. Florian Cramer van de Willem de Kooning Academy. Critical making is een concept dat de werkwijze van de kunstenaar-onderzoeker centraal stelt, in plaats van het eindresultaat. Zo moeten bruggen geslagen worden tussen kunst, vormgeving en technologie en moet onderzoek een prominentere positie krijgen binnen de kunsten. Het project van Wesseling en Cramer heeft in maart 2017 een subsidie van 500.000 euro ontvangen in het kader van het NWO-project Smart Culture.
Promoveren op de harp
Sinds 2009 hebben 42 kandidaten hun PhD behaald, in twee verschillende richtingen: muziek en beeldende kunst & vormgeving. Bij voltooiing van het promotietraject moeten kandidaten hun onderzoek verdedigen én een artistiek evenement organiseren, zoals een concert, tentoonstelling of lecture-performance. De onderzoekers moeten kunnen aantonen dat er synergie is tussen de kunst en kennis die zij hebben geproduceerd. Zo promoveerde in december afgelopen jaar de Ierse harpiste Maria Cleary bij prof. Ton Koopman, op een proefschrift getiteld The 'harpe organisée', 1720-1840: rediscovering the lost pedal techniques on harps with a single-action pedal mechanism.
Sinds 2013 combineer ik mijn studie World Politics aan het Leiden University College The Hague met een studie Kerkorgel aan het Koninklijk Conservatorium. In mijn ervaring versterken de verschillende studies elkaar, juist omdat muziek een goede afwisseling is van academisch onderzoek. - ACPA-student Iddo van der Giessen
Onderwijs over en weer
Studenten van de hogeschool en universiteit kunnen wederzijds keuzevakken en minoren volgen. Zo kunnen studenten het Practicum Musicae volgen. Hierin combineren zij hun reguliere studie met een minor aan het Conservatorium om zo op een hoog niveau te kunnen (blijven) musiceren. Of kunnen studenten aan de Hogeschool der Kunsten hun opleiding academisch verdiepen door juist vakken aan de Leidse universiteit te volgen. Dit kan zowel tijdens de bachelor- als de masterfase van de opleiding.