Referendum in Bolivia: test voor de democratie
De Bolivianen spreken zich op 21 februari in een referendum uit over een grondwetswijziging. Op 11 februari organiseert de Leidse universiteit hierover een conferentie. De grondwetswijziging moet het mogelijk maken dat de huidige president Evo Morales tot 2025 aan de macht blijft.
Conferentie over het referendum
Dr. Soledad Valdivia, universitair docent Latijns-Amerikastudies: ‘Als Morales geen meerderheid krijgt voor de grondwetwijziging, is voortzetting van zijn koers zeer onwaarschijnlijk.’ Valdivia organiseert op 11 februari in Leiden een conferentie over het Boliviaanse referendum en de politieke implicaties ervan.
Oorspronkelijke bevolking lang buiten de macht
In 2006 kreeg Morales wereldwijd aandacht toen hij de eerste inheemse president van Bolivia werd. Sinds de komst van de Spanjaarden in de zestiende eeuw is dit Zuid-Amerikaanse land permanent door Europeanen en hun nazaten (criollos) geregeerd. Valdivia: ‘Morales versterkte de sociale, culturele en economische rechten van de Indiaanse bevolking die in zijn land de meerderheid vormt. De economische groei was een tijd lang uitzonderlijk hoog, tot 5,5%. De armoede nam daarbij gestaag af. Dit alles heeft Morales enorm populair gemaakt onder de arme massa’s.‘
Golf van linkse leiders
Morales vond internationaal steun bij andere linkse leiders die de laatste vijftien jaar in diverse Zuid-Amerikaanse landen aan de macht kwamen. Vooral wijlen president Hugo Chávez uit Venezuela ondersteunde de hervormingen van Morales enthousiast. Andere exponenten van de zogenoemde pink tide, de golf van democratisch gekozen linkse leiders in Zuid-Amerika, waren Rafael Correa in Ecuador, Cristina Fernández-de Kirchner in Argentinië en Dilma Rousseff in Brazilië. Maar Chávez overleed in 2013. Anderen moesten mede door een inzakkende economie en corruptie plaats maken voor liberale leiders. Of kampen met een verzwakte positie.
Steeds meer referenda
De afgelopen twee decennia worden in de regio steeds vaker referenda gehouden. Diverse daarvan, zoals in Venezuela, Ecuador en Bolivia, dienden om de lengte van de presidentiële termijn uit te breiden. ‘Hierop zijn twee visies mogelijk’, stelt Valdivia. ‘In de ene visie stellen de critici dat het hier gaat om een ontoelaatbaar middel in handen van politici om burgers te manipuleren en zo de politieke macht naar zich toe te trekken. In de andere visie is het referendum een verdieping van de democratie. Zo verdedigt de Uruguayaanse politicoloog David Altman het referendum als een instrument van directe democratie.’
Geen gelopen race
Een negatieve uitslag met betrekking tot de grondwetswijziging in Bolivia zou betekenen dat Morales aansluit in de rij van linkse leiders voor wie in Latijns-Amerika het doek valt of is gevallen. En een alternatieve inheemse kandidaat is niet voorhanden. Een positief resultaat zou van hem juist de uitzondering maken, wiens machtspositie tot maar liefst twintig jaar wordt bestendigd. Het referendum is géén gelopen race. Twintig jaar aan de macht is heel lang, en dat schept twijfel, ook bij sommige aanhangers van Morales. De peilingen laten dán weer een lichte voorsprong voor het NO-kamp zien, en dán weer een voorsprong voor het SI-kamp. Ongeveer 20% van de kiezers twijfelt.
Valdivia: ‘De academische wereld wacht vol spanning af.’
(CH)
Conferentie 'Referendum in Bolivia: Test voor de democratie?'
M.m.v.
Prof. David Altman
Dr. Ton Salman
Dr. Soledad Valdivia Rivera
Lees meer