‘Sinds Leiden ben ik nooit meer bang dat iets te moeilijk is’
De Italiaanse natuurkundige Andrea Morello is een van de pioniers van de kwantumrevolutie. Hij doet onderzoek aan de University of New South Wales in Sydney en koestert zijn promotietijd in Leiden.
Waarom koos je voor een promotieplaats in Leiden?
‘Ik deed een afstudeerstage in Grenoble waar ik voor het eerst de kans kreeg om aan lagetemperatuurfysica te werken. Dat vond ik erg boeiend en ik wist dat het Kamerlingh Onnes Laboratorium in Leiden op dit gebied het eerste laboratorium was en nog steeds een van de beste in de wereld. Bovendien had ik in Grenoble veel Nederlandse collega’s met wie ik het bijzonder goed kon vinden; ik waardeer de Nederlandse no nonsense werkstijl. Het leek mij dus leuk en logisch om een promotieplaats in Leiden te zoeken.’
Wat heb je in Leiden gedaan?
‘Mijn eerste taak was om een heel bijzondere opstelling te bouwen, die de magnetisatie van verschillende materialen kan meten tot aan een temperatuur van 0.01 graden boven het absolute nulpunt. Dat betekent dat je een grote, superkrachtige koelmachine heel voorzichtig moet bewegen tussen een spoel van supergeleidend draad dat verbonden is aan een extreem gevoelig meetapparaat. Alsof je de vleugels van een vlinder met een drilboor probeert te strelen, maar het heeft uiteindelijk goed gewerkt. Daarna heb ik experimenten gedaan met magnetische moleculen. Ik heb een nauwkeurige theorie bevestigd die heel goed voorspelt hoe de omgeving van een magnetische molecuul bepaalt of hij zich kwantum of klassiek gedraagt.’
Hoe beviel het leven in Leiden?
‘Het is een belangrijke, positieve tijd in mijn leven geweest. Ik heb toen bewust de keuze gemaakt om echt mee te doen aan de Nederlandse cultuur en levensstijl, behalve een lekker Italiaanse diner iedere avond, en ik ben er heel blij mee geweest. Ik heb heel goede vrienden gemaakt, ben verliefd geworden en uiteindelijk getrouwd met een Nederlandse vrouw.’
Wat voor soort onderzoek ben je vervolgens gaan doen?
‘Na Leiden heb ik twee jaar in Vancouver gewerkt met magnetische moleculen. Sinds 2006 werk ik in Australië, aan de University of New South Wales in Sydney, met het doel een silicium kwantumcomputer te bouwen. Het is een heel ambitieus programma, maar mijn onderzoeksgroep heeft bewezen dat het mogelijk is. We waren de eerste in de wereld die de kwantumtoestand van een enkele fosforatoom in silicium konden lezen en aansturen.’
Wie: Andrea Morello (1972)
Onderzoek: Promotie bij natuurkunde 1999 – 2004
Favoriete plek in Leiden: ‘Café de WW. Het was een hele leuke traditie van de lagetemperatuur fysici om iedere vijdagavond naar de WW te gaan. Het is zo’n 25 jaar lang doorgegaan, maar ik en mijn collega’s waren helaas de laatste die de traditie in leven hielden.’
Wat betekent dat?
‘We hebben een kwantumbit gebouwd, de bouwsteen van een kwantumcomputer. En nu hebben we ’s werelds beste kwantumbit in vaste stof gebouwd die kwantuminformatie voor langer dan 30 seconden kan houden. Dat is echt extreem lang in de kwantumwereld. Als we meerdere van deze bits aan elkaar kunnen verbinden, kunnen we een heel bijzondere rekenmachine bouwen, die problemen oplost die een normale computer niet aankan. De voorspelling is dat zo’n kwantumcomputer zeer geschikt zal zijn voor de analyse en het ontwerp van complexe materialen en moleculen, zoals medicijnen.’
Wat voor lessen en ervaringen uit je Leidse tijd komen nog altijd van pas?
‘In Leiden heb ik geleerd om zeer ingewikkelde experimenten te ontwerpen en bouwen. Sindsdien ben ik nooit meer bang dat iets te moeilijk is. Ik heb ook geleerd om efficiënt en productief te werken, zonder een workaholic te worden.’
Wat is het beste advies dat je ooit kreeg?
‘Ga altijd terug tot de wortel van een probleem. Dat wil zeggen: ga dus terug in de tijd tot aan de eerste keer dat dat het probleem werd omschreven. Dit is het advies dat mijn promotor, professor Jos de Jongh, mij gaf en het heeft mij sindsdien heel goed geholpen.’
Zie ook
•
UNSW Quantum computing Hangout - From teleporting to tiny transistors
•
The Prime Minister’s Prizes for Science 2013