Mysterieuze planten vinden hun oorsprong op oercontinent
De geheimzinnige tropische planten van de familie Corsiaceae zijn miljoenen jaren geleden ontstaan op het oercontinent Gondwana. Dit concludeert Constantijn Mennes van de Universiteit Leiden in een artikel in het Journal of Biogeography.
Gemeenschappelijke voorouder
Van de kleine plantenfamilie Corsiaceae is nog weinig bekend. Tot nu toe heerste twijfel over of de verschillende geslachten wel echt tot dezelfde familie behoorden. Constantijn Mennes, ook werkzaam voor Naturalis Biodiversity Center, constateerde aan de hand van erfelijk materiaal dat de geslachten, ondanks uiterlijke verschillen, daadwerkelijk familie zijn. De analyse toonde ook aan dat hun gemeenschappelijke voorouder meer dan 30 miljoen jaar geleden leefde op het oercontinent Gondwana. Uit dit stuk land zijn veel van onze huidige continenten ontstaan.
De planten van de Corsiaceae familie hebben weinig overeenkomsten met andere planten. Foto: Mauricio Renny
Ruim 30 miljoen jaar geleden ontstaan
De planten van de Corsiaceae familie komen voor aan beide kanten van de Grote Oceaan, in onder meer Zuid-Amerika, Australië en Papoea-Nieuw-Guinea. ‘Daarom vermoedden wetenschappers al langer dat de familie is ontstaan op Gondwana’, vertelt Mennes. ‘Dit oercontinent splitste zich miljoenen jaren geleden. Zo ontstonden veel van de moderne continenten.’
Verspreiding familie
De geslachten bleken ouder te zijn dan 30 miljoen jaar, vervolgt Mennes. ‘Dat is een aanwijzing dat hun gemeenschappelijke voorouder meer dan 30 miljoen jaar geleden heeft geleefd. Rond die periode viel Gondwana uit elkaar.’ Dat maakt het aannemelijk dat de Corsiaceae familie inderdaad op het oercontinent is ontstaan, aldus de bioloog. ‘De huidige verspreiding is te verklaren door het uiteenvallen van dit continent.’
Verwant aan lelies
Uit de DNA-analyse bleek ook dat de planten verwant zijn aan de lelie. Mennes: ‘Het zijn verre neven van elkaar. Aan het uiterlijk kun je dat moeilijk zien. Miljoenen jaren van evolutie en aanpassing aan verschillende leefomstandigheden hebben geleid tot grote verschillen. Toch zien we subtiele overeenkomsten, zoals in de stuifmeelkorrels en in de bloembladeren.’
Familie Corsiaceae
De familie Corsiaceae is een bijzondere groep van planten die in de laagste begroeiing van tropische bossen leven. Anders dan de meeste andere planten hebben ze geen bladgroenkorrels. Deze korrels maken fotosynthese mogelijk: het proces waarbij zonlicht en koolstofdioxide wordt omgezet in zuurstof en koolhydraten. Corsiaceae daarentegen zijn mycoheterotroof. Ze parasiteren op bodemschimmels. Omdat ze bladgroenkorrels missen, zijn ze niet groen. Ze hebben wat weg van orchideeën.