Surinaamse behandeling kinderziektes heeft Afrikaanse oorsprong
Surinaamse moeders behandelen cultuurgebonden kinderziektes op ongeveer dezelfde manier als de Afrikaanse slaven in Suriname destijds deden. De behandelingen worden ook in Afrika nog toegepast. Dat concluderen etnobotanici van de Universiteit Leiden en Naturalis in PlosOne.
Plantgebruik in Suriname en herkomstlanden slaven
De onderzoekers bestudeerden medicinale planten die moeders bij hun kinderen gebruiken voor cultuurgebonden aandoeningen en vermeende gezondheidsproblemen. Dat zijn aandoeningen die in de westerse geneeskunde niet bestaan. Ze interviewden bijna tweehonderd moeders in Suriname en in herkomstlanden van slaven als Ghana, Benin en Gabon. In deze landen kochten de Nederlanders de meeste slaven in voor het werk op de Surinaamse plantages.
Behandeling Boze Oog en zuurte
Er waren duidelijke overeenkomsten: zowel in Suriname als in de Afrikaanse herkomstlanden gebruiken vrouwen, als ze denken dat dat nodig is, kruidenbaden om hun kinderen snelerl te leren lopen en smeren ze plantenpasta op de fontanellen van hun baby om die sneller te laten sluiten. Ook beschermen ze hun pasgeborenen tegen het Boze Oog, volgens hen een ziekte die wordt veroorzaakt door jaloerse blikken. De mysterieuze stofwisselingsziekte zuurte, die bij baby’s zure ontlasting en luieruitslag veroorzaakt, staat zowel in Benin als in het binnenland van Suriname bekend als atita.
Zelfdokteren kan gevaarlijk zijn
Slaven op de Surinaamse plantages wisselden kennis uit over ziektes en medicinale planten met Indianen en Europeanen. Typisch Afrikaanse aandoeningen als atita bleven daarbij echter buiten beeld. En aangezien ze in de westerse geneeskunde nog steeds als niet bestaand worden beschouwd, benoemen de moeder ze niet als zodanig tegen de westers opgeleide doktoren. Vaak praten ze er zelfs niet of nauwelijks over. Toch zou de dokter een ziekte als atita serieus moeten nemen: pasgeborenen krijgen veelvuldig plantenextracten toegediend om hun stofwisseling te bevorderen, wat gevaarlijk kan zijn. Kruidenbaden en massages kunnen daarentegen de motoriek van kleine kinderen mogelijk juist bevorderen.
Andere planten, zelfde familie
Aangezien de flora’s van Suriname en tropisch Afrika sterk verschillen, lukte het de slaven in Suriname nauwelijks om hun eigen Afrikaanse kruiden te vinden. Slechts 15 van het totaal aan 324 plantensoorten die voor de vier aandoeningen werden gedocumenteerd, worden zowel in Afrika als in Suriname aangetroffen. De slaven vonden in Suriname wel vaak planten en kruiden uit dezelfde plantenfamilie. Door de botanische verwantschap, hebben ze waarschijnlijk ook vergelijkbare medicinale eigenschappen.
1 Universiteit Leiden, 2 Naturalis Biodiversity Center, 3 WWF Guianas, Paramaribo, 4 Wageningen Universiteit