Europese ‘stoffenbibliotheek’ voor ontwikkeling van nieuwe medicijnen
Universiteit Leiden is partner in een nieuw Europees platform van bedrijven en onderzoeksinstellingen dat de basis gaat leggen voor nieuwe geneesmiddelen. Een enorme gemeenschappelijke ‘bibliotheek’ van bestaande en nog te ontwikkelen chemische verbindingen met maximaal 500.000 moleculen zal ongekende mogelijkheden creëren voor de ontdekking van nieuwe geneesmiddelen.
European Lead Factory
Het platform, de European Lead Factory, bestaat uit grote farmaceutische bedrijven, academische instellingen en vertegenwoordigers van het MKB, in totaal dertig partners. Het platform gaat van start met 196 miljoen euro voor vijf jaar. Het samenwerkingsverband is het eerste in zijn soort en kwam tot stand met steun van het Innovative Medicines Initiative (IMI).
Leidse bijdrage
Het Leids Instituut voor Chemisch Onderzoek is partner omdat het in de frontlinie opereert van het onderzoek naar nieuwe moleculen die ingezet kunnen worden tegen ziektes als kanker, diabetes of zeldzame stofwisselingsziekten.
Potentiële geneesmiddelen
Farmaceutische bedrijven beschikken over zeer uitgebreide collecties chemische verbindingen die kunnen worden gescreend op zoek naar potentiële geneesmiddelen. Gewoonlijk is de toegang tot dergelijke stoffenbibliotheken uiterst beperkt. In het kader van de European Lead Factory zullen de 7 deelnemende farmaceutische bedrijven minstens 300.000 chemische verbindingen uit hun bedrijfscollecties bijdragen. Een zogenoemde bibliotheek met naar schatting nog eens 200.000 extra nieuwe verbindingen zal gemeenschappelijk worden ontwikkeld door academische instellingen en MKB-bedrijven.
‘Joint European Compound Collection’
Bij elkaar vormen deze twee bibliotheken de ‘Joint European Compound Collection’, die bestaat uit een collectie van maximaal 500 000 verbindingen. Deze collectie is toegankelijk voor alle projectpartners en voor publieke organisaties die veelbelovende nieuwe targets aandragen voor screening op mogelijke nieuwe medicijnen. Voorstellen voor targets worden geselecteerd op basis van competitieve inschrijvingen, zogenaamde Calls.
Industriële screeningsmethoden
Een even belangrijk onderdeel van de European Lead Factory is het Europese screeningscentrum. Dit helpt publieke organisaties die nieuwe targets inbrengen, bij het ontwikkelen van tests die voldoen aan de vereisten voor industriële screeningsmethoden. Zowel de locaties in Schotland als die in Nederland beschikken over geavanceerde faciliteiten voor respectievelijk stoffenlogistiek en high-throughput screening om de collectie van 500.000 verbindingen te kunnen beheren en nieuwe stoffen te kunnen testen op werkzaamheid tegen de nieuwe targets.
Complexe natuurstoffen
Dr. Mario van der Stelt van het Leids Instituut voor Chemisch Onderzoek:
‘We zijn verheugd dat we onze uitgebreide ervaring met synthese van complexe natuurstoffen kunnen bijdrage aan dit grote Europese project. Gecombineerd met onze kennis van de medicinale chemie kunnen we hoogwaardige en unieke verbindingen genereren die de zoektocht naar nieuwe medicijnen zal versnellen. Onze moleculen kenmerken zich door een hoge mate van oplosbaarheid en driedimensionale complexiteit, die weinig voorkomt in bestaande stoffencollecties van farmaceutische bedrijven. Het is de verwachting dat deze moleculen geschikt zijn om biologische targets te bestuderen waarvoor de huidige farmaceutische collecties niet toereikend zijn. Dit kan leiden tot nieuwe startpunten voor geneesmiddelen ontwikkeling. We gaan twee postdoctorale onderzoekers aanstellen die de komende vier jaar deze verbindingen zullen gaan synthetiseren.’
€196 miljoen
Het totale budget voor het project bedraagt €196 miljoen. Hiervan is €80 miljoen afkomstig van het Seventh Framework Programme for Research (FP7) van de Europese Commissie. €91 miljoen wordt verstrekt in de vorm van bijdragen in natura door de deelnemende bedrijven die lid zijn van de Europese branchevereniging voor de farmaceutische industrie, EFPIA. De resterende €25 miljoen is afkomstig van bijdragen in natura van niet-EFPIA-leden. De financiële ondersteuning geldt in eerste instantie voor vijf jaar. Blijkt het project in deze periode succesvol, dan streven het European Screening Centre en de teams van MKB-ondernemingen en academische instellingen naar een duurzame rol in geneesmiddelenonderzoek ter stimulering van geneesmiddelenontwikkeling in Europa.
Innovative Medicines Initiative
De in Leiden gevestigde non-profitorganisatie TI Pharma zal de governance van dit nieuwe project voor haar rekening nemen en is verantwoordelijk voor het wetenschappelijk management van het Europese screeningscentrum. Het onderzoek dat tot dit resultaat heeft geleid, wordt ondersteund door de Innovative Medicines Initiative Joint Undertaking onder subsidieovereenkomst nr. 115489. Deze ondersteuning omvat een financiële bijdrage vanuit het Seventh Framework Programme (FP7/2007-2013) van de Europese Unie en een bijdrage in natura door bij de EFPIA aangesloten bedrijven.