Zien hoe een virus een cel infecteert met NeCEN-microscopen
Met een slag op de knop maakte gedeputeerde Liesbeth Spies een live verbinding met een microscoop 70 meter verderop. Hiermee opende ze op 27 oktober officieel het Netherlands Centre for Electron Nanoscopy NeCEN. NeCEN heeft de twee meest geavanceerde cryo-transmissie elektronenmicroscopen voor biologische toepassingen die er zijn.
Samenwerken
De microscopen kunnen op afstand bediend worden. Alle onderzoeksinstellingen en bedrijven kunnen microscooptijd kopen. Tien academische partners, locale en nationale overheden en bedrijven werkten samen om het centrum tot stand te brengen. Ze verwachten dat NeCEN tot enorme sprongen voorwaarts leidt in de wetenschap en R&D.
Inzoomen tot op de atomen
Tijdens de opening konden de gasten zien hoe een operator op afstand een plaatje van virussen maakte. Met de twee NeCEN-microscopen kunnen wetenschappers zo ver inzoomen dat extreem kleine details als individuele atomen in een virus zichtbaar worden. NeCEN heeft de beste elektronen-gun en detectoren die beschikbaar zijn; wetenschappers verwachten dus baanbrekende resultaten. Het zichtbaar maken van zulke kleine details is een eerste stap om ziektes als tuberculose, malaria en kanker beter te begrijpen.
Investeren in wetenschap
Liesbeth Spies is gedeputeerde Economische zaken in de Provinciale Staten van Zuid-Holland. Ze prees de samenwerking die ervoor zorgde dat NeCEN binnen drie jaar tot stand is gekomen. De microscopen zijn niet goedkoop: 6 miljoen euro per stuk. Spies merkte op dat de wetenschap deze investering waard is door te verwijzen naar een recente analyse van BiGGAR Economics. Hun rapport concludeerde dat elke euro die geïnvesteerd wordt in Leids onderzoek zich 4 keer terugbetaald. Volgens Liesbeth Spies is dit een ratio ‘waar pensioenfondsen alleen van kunnen dromen’.
Publieksopening op wetenschapsdag
Op 30 oktober was NeCEN open voor het publiek. Iedereen die geïnteresseerd was kon de 4 meter hoge microscopen van binnen en buiten bekijken. Plaatjes en animaties lieten zien hoe je kunt reconstrueren hoe een virus een cel infecteert door duizenden plaatjes te analyseren. Een van de plaatjes was drie dagen eerder op afstand gemaakt tijdens de opening.
Hoe zet ik een grootschalige onderzoeksfaciliteit op?
NeCEN is het resultaat van een unieke samenwerking tussen wetenschap, bedrijfsleven en politiek. Al deze aspecten kregen aandacht tijdens een symposium op 27 oktober. Holger Stark van de Universiteit van Göttingen liet het publiek in zijn gastlezing kennismaken met elektronenmicroscopie. Daarna verkenden de deelnemers in workshops de relatie tussen NeCEN en wetenschap, overheid en bedrijfsleven. Voorzitters van deze workshops waren Bram Koster (LUMC), Peter Peters (NKI-AVL), Dominique Hubert (FEI Company) en Jeanette Ridder-Numan (Ministerie OCW). Meer dan 110 mensen uit wetenschap en bedrijfsleven als van de overheid woonden het middagprogramma bij.
Open toegang voor iedereen
NeCEN is gehuisvest bij het Cell Observatory in Leiden, maar alle wetenschappers van bedrijven en onderzoeksinstellingen zijn welkom. Tien bedrijven ondersteunden NeCEN al met een intentieverklaring, waaronder HAL Allergy, Genencor en Danone. Verder hebben 15 andere bedrijven aangegeven een meerwaarde te zien in de komst van NeCEN.
Het is uniek dat twee microscopen van dit type bij elkaar staan en voor iedereen toegankelijk zijn. Wetenschappers uit Leiden krijgen geen voorrang, het is een faciliteit voor iedereen.