Hebben éénmansfracties in de Tweede Kamer stemrecht?
Pieter Omtzigt zegt in het NRC dat hij het 'ongrondwettelijk' vindt dat hij geen stemrecht heeft in commissievergaderingen. Omtzigt is van mening dat hij evenveel Kamerlid is als andere Kamerleden. Een afgesplitste fractie – ook wel afsplitser genoemd - heeft in de Tweede Kamer sinds 2017 echter geen recht meer op een evenredig deel van de personele ondersteuning en spreektijd.
Commissies zijn heel belangrijk
Volgens Wim Voermans, hoogleraar Staatsrecht in Leiden, ‘zijn de commissies de werkpaarden van de Eerste en Tweede Kamer’. Tweederde van het werk in de Kamer wordt volgens hem gedaan in zo'n 20 commissies. Het is een soort voorbereiding voor de plenaire vergadering, zodat daar in feite alleen naar maar gestemd hoeft te worden, legt Voermans uit in EenVandaag.
‘Die commissies zijn heel belangrijk’, zegt Voermans. ‘Als je daar niet kan stemmen, is dat heel vervelend. Want dan ben je niet in de buurt van echte werk, waar de echte beslissingen worden genomen, vragen worden gesteld aan de minister en wordt onderhandeld met andere fracties
Afsplitser heeft geen stemrecht
Maar een eenmansfractie bestaat maar uit één persoon en die kan maar op één plek tegelijk zijn. Daardoor kan het dus voorkomen dat je als Kamerlid niet bij alle commissies aanwezig kunt zijn. ‘Je kunt niet overal vertegenwoordigd zijn, en als afsplitser heb je dus ook geen stemrecht in die commissies’, aldus Voermans.
‘Formeel kan volgens onze Grondwet alleen over wetgeving gestemd worden in de plenaire vergadering van de Eerste en Tweede Kamer’, meldt Voermans. ‘Maar als eigenlijk alles al is geregeld en er handjeklap is gemaakt, dan is die stemming natuurlijk alleen nog maar een formaliteit.’
Achter de schermen al een meerderheid
De Grondwet bepaalt dat een Kamerlid bij een plenaire vergadering in de Kamer om een hoofdelijke stemming mag vragen. Die stemming moet dan vervolgens ook plaatsvinden in de Kamer, legt Voermans uit. ‘Maar dit soort dingen gaat vaak heel snel, en het gaat dus over zaken waar achter de schermen al een meerderheid voor is. Dus die ene stem gaat dan vaak niets veranderen.’ Daarmee heb je als eenmansfractie het nakijken.
Geen procedures in de Grondwet
‘Maar formeel heeft Omtzigt ongelijk, want onze Grondwet gaat niet zover’, vertelt de hoogleraar staatsrecht. In de Grondwet staat weinig over de procedures binnen de Tweede Kamer. Er staat alleen dat er in de plenaire vergadering gestemd mag worden en dat verder de Kamers zichzelf mogen organiseren.
‘Maar materieel heeft hij natuurlijk wel een punt’, zegt Voermans over de kritiek van Omtzigt. ‘Door hoe de Kamer werkt, is het haast onmogelijk om invloed uit te oefenen. Want het meeste werk gebeurt in commissies en het stemwerk daar is bepalend voor de plenaire vergadering.’