Onderzoekers

• drs. G.H. Holwerda-van den Berg - promovendus
• prof.dr.ir. F.J.J.M. Janssen - promotor
• dr. A. Logtenberg - co-promotor
• dr. L. Post - co-promotor

Projectomschrijving

Een belangrijk deel van het opleiden van docenten vindt plaats tijdens de schoolstage, waar een docent-in-opleiding (DIO) wordt begeleid door een ervaren docent (werkplekbegeleider, WPB-er). Deze begeleidingsrelatie biedt niet alleen voor de docent-in-opleiding, maar ook voor de werkplekbegeleider veel mogelijkheden om te leren, bijvoorbeeld over vakdidactiek.

Onderzoek naar het professioneel leren van docenten is vaak óf op beginnende docenten (in opleiding of net afgestudeerd) óf op ervaren docenten gericht. In de dagelijkse schoolpraktijk werken en leren docenten in alle fasen van hun carrière echter nauw samen. Bovendien zijn in innovatieve contexten in zekere zin álle docenten, ongeacht hun ervaring, beginners.

Uit onderzoek komt naar voren dat de professionele ontwikkeling van docenten vooral succesvol is wanneer zij: nauw verbonden is met de dagelijkse lespraktijk, gericht is op het vak en op onderzoek en plaatsvindt in samenwerking met collega’s. Ook vergt zij investering van tijd over een langere periode en inbedding in de schoolorganisatie (van Veen et al. 2010). Veel van deze elementen zijn aanwezig in de begeleidingspraktijk van docenten-in-opleiding en hun werkplekbegeleiders. Daarom kan deze begeleidingspraktijk waardevolle leerervaringen bieden voor zowel docenten-in-opleiding als hun werkplekbegeleiders.

Onderzoek naar de begeleiding van beginnende docenten richt zich meestal op algemene begeleiding in plaats van op vakspecifieke begeleiding. Dit is opmerkelijk omdat juist de ontwikkeling van kennis over hoe een specifiek onderwerp het beste aan een specifieke groep leerlingen onderwezen kan worden veel tijd en aandacht vergt (Smets & Tuithof 2024).

Het doel van dit onderzoeksproject is daarom om wederzijds leren van docenten-in-opleiding en werkplekbegeleiders over vakdidactiek tot stand te brengen om daarmee het professioneel leren van zowel beginnende als ervaren docenten te verdiepen. 

Het onderzoek wordt uitgevoerd onder docenten Geschiedenis in het voortgezet onderwijs.

In de eerste kwalitatieve studie zijn laddering-interviews met 20 begeleidingsduo’s uit verschillende contexten gebruikt om aanknopingspunten te vinden voor wederzijds leren over vakdidactiek door te beginnen bij bestaande praktijken en rekening te houden met doelen en overtuigingen van docenten-in-opleiding en werkplekbegeleiders (Janssen 2013). Ook zijn factoren geïdentificeerd die een rol spelen bij het al dan niet ontstaan van mogelijkheden voor wederzijds leren.

In een vervolgstudie wordt wederzijds leren tot stand gebracht om het leren over vakdidactiek en het toepassen van digitale technologie in de les te bevorderen. Ten slotte wordt onderzocht hoe wederzijds leren kan worden georganiseerd op het niveau van opleidingsscholen en -instituten.

Dit onderzoeksproject draagt bij aan kennis over vakdidactische ontwikkeling, het organiseren van wederzijds leren in begeleidingsrelaties en op instellingsniveau en de effecten daarvan op het leren van docenten in scholen.

Referenties

• Janssen, F., Westbroek, H., Doyle, W., & Van Driel, J. (2013). How to Make Innovations Practical. Teachers College Record, 115(7), 1-43.
• Smets, Wouter and Hanneke Tuithof (2024). “Disentangling pre-service history eachers’ pedagogical content knowledge.” Teaching and Teacher Education.
• Veen, van, K., Zwart, R. C., Meirink, J. A., & Verloop, N. (2010). Professionele ontwikkeling van leraren: een reviewstudie naar effectieve kenmerken van professionaliseringsinterventies van leraren. ICLON/Expertisecentrum Leren van Docenten.

• docentprofessionalisering
• lerarenopleiding
• vakdidactische kennis (pck)
• voortgezet onderwijs

Delen op Facebook Delen via Bluesky Delen op LinkedIn Delen via WhatsApp Delen via Mastodon