Hectische dagen

De verhuisdozen staan klaar op haar werkkamer en langskomende collega’s wensen haar een goede reis. Het zijn hectische dagen voor Sijpesteijn, hoogleraar Arabische geschiedenis. Ze staat op het punt om naar Wenen af te reizen voor een jaar onderzoek en ze heeft net de laatste correcties van de drukproef van haar boek ‘Shaping a muslim state’ naar haar uitgever gestuurd

Wel fundamentele veranderingen

Het boek komt in november uit en gaat over de gevolgen van de Arabische verovering van Egypte in het midden van de 7e eeuw. Sijpesteijn: ‘Er is lange tijd gedacht dat er in het begin weinig veranderde na de komst van de Arabieren. Het idee heerste dat er niet zoiets bestond als een eigen Arabische staat, omdat hiervoor nauwelijks bewijzen waren. De eerste literaire bronnen dateren pas uit het einde van de 8e eeuw. Door mijn onderzoek naar papyri - briefjes die men elkaar toen schreef en oude documenten zoals contracten - kan ik aantonen dat er wel degelijk fundamentele veranderingen kwamen vlak na de komst van de Arabieren. Ze voerden hun eigen rechtssysteem, belastingen en administratie in en door niet eerder vertaalde papyri kon ik ook meer achterhalen over hun culturele gebruiken zoals het dragen van de naam van de vader in hun eigen naam.’

Nationale bibliotheek in Wenen

In Wenen zal Sijpesteijn werken aan een groot papyriproject van de Oostenrijke Nationale Bibliotheek, gesponsord door de Amerikaanse Mellon Foundation. De bibliotheek beschikt over ruim 23.000 Arabische papyri en de meerderheid is nog niet vertaald. Sijpesteijn, een van de zes Arabische papyrispecialisten ter wereld, gaat papyri vertalen en uitgeven. ‘De papyri geven de meest uiteenlopende informatie. Ze gaan over bestuurlijke zaken, religieuze kwesties en maatschappelijke problemen. Ik concentreer me op de zorg voor armen en zwakken in de Egyptische samenleving van de 7e tot de 10e eeuw. De Weense collectie bevat fantastische brieven hierover. Zo is er een papyrus bekend van een veroordeelde die schrijft dat hij ten onrechte in de gevangenis zit en aan een rijke weldoener vraagt of hij hem kan helpen.’

Sociale structuren

Het gaat Sijpesteijn niet alleen om de letterlijke boodschap van deze briefjes. ‘Ik probeer de sociale structuren in kaart te brengen. Hoe was de zorg geregeld? Wie deed wat voor de armen? Doen moslims het anders dan joden en christenen in Egypte? Die laatste vraag is lastig te beantwoorden, erkent ze, want sommige christelijke Egyptenaren schreven ook Arabisch. De naam van de afzender – vermeldt deze de naam van zijn vader? - kan duidelijkheid verschaffen.

Gezin

Sijpesteijn neemt haar drie jonge kinderen mee naar Wenen. Haar man blijft in Nederland en zal om de twee weken langskomen. ‘Het wordt heel spannend voor ons allemaal, maar ik wilde dit heel graag doen. Het is een unieke kans om een jaar lang op deze manier onderzoek te doen en samen te werken met nieuwe, Oostenrijkse collega’s.’

Shaping a Muslim State : The World of a Mid-Eighth-Century Egyptian Official, Petra M. Sijpesteijn, Oxford University Press ISBN-10: 019967390X

  (9 september 2013 LvP)