100 jaar SPIN en uitreiking Lorentzmedaille
Natuurkunde
In 1925 stelden twee jonge fysici van de Universiteit Leiden, George Uhlenbeck en Samuel Goudsmit, een radicaal idee voor: spin. Hun gewaagde hypothese speelde al snel een sleutelrol in de natuurkunde en vormde de basis voor latere doorbraken in de quantummechanica. Wij vieren het jubileum van deze ontdekking met een symposium.
Symposium 100 Years of Spin
Op het programma staan hele gevarieerde lezingen: van een vertelling over de historie van spin, naar expertlezingen over spintronica en de toepassing van elektronenspin in quantumcomputers, tot en met een lezing over de relatie tussen quantummechanica en avant-garde muziek. Sprekers zijn Martijn van Calmthout, Bart van Wees, Anne-Marije Zwerver en Rakhat-Bi Abdyssagin. Gastheer is Sense Jan van der Molen als wetenschappelijk directeur van het Leids Instituut voor Onderzoek in de Natuurkunde.
Het symposium '100 Years of Spin' vindt plaats op 11 december 2025 in het academiegebouw van de Universiteit Leiden.
Uitreiking Lorentzmedaille door KNAW
In de middag wordt de prestigieuze Lorentz Medaille uitgereikt door Robbert Dijkgraaf (Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen). Deze medaille wordt in de regel elke vier jaar uitgereikt aan wetenschappers die een baanbrekende bijdrage hebben geleverd aan de theoretische natuurkunde.
Natuurkundige Charles Kane ontvangt Lorentzmedaille
Persbericht KNAW 3 september 2025
De KNAW eert dit najaar een van de belangrijkste natuurkundigen van onze tijd: Charles Kane, hoogleraar natuurkunde aan de University of Pennsylvania. Kane ontvangt op 11 december de Lorentzmedaille, de meest prestigieuze Nederlandse onderscheiding in de theoretische natuurkunde. De Amerikaanse wetenschapper krijgt de medaille voor zijn visionaire onderzoek naar materiaaleigenschappen op kwantumniveau. Zijn werk heeft ons begrip van kwantumfysica ingrijpend veranderd.
Charles Kane (1963) is een van de grondleggers van het onderzoek naar wat in de kwantumfysica ‘topologische isolatoren’ heten: materialen met de bijzondere eigenschap dat ze elektronen aan hun oppervlak geleiden, maar in hun binnenste isoleren. In dat onderzoeksveld voorspelde hij in 2005 met zijn collega Eugene Mele het kwantum-spin-Hall-effect: een nieuwe kwantumfysische materietoestand met deze eigenschappen. In 2007 liet hij samen met zijn promovendus Liang Fu zien dat dergelijke materialen bestaan en dat ze inderdaad stroom zowel kunnen tegenhouden als doorlaten. Daarbij moeten in theorie ook majorana-deeltjes kunnen voorkomen - de volgende schakel in ons begrip van dergelijke kwantummaterialen.
Het onderzoek van Kane heeft de basis gelegd voor een geheel nieuw onderzoeksveld en is baanbrekend geweest voor de ontwikkeling van nieuwe technologieën die kunnen worden toegepast in kwantumcomputers. Gedreven door zijn nieuwsgierigheid, blijft Kane nieuwe onderzoeksvragen opwerpen, om nog meer te begrijpen van hoe materialen en elektronen met elkaar reageren.
Over de Lorentzmedaille
De Lorentzmedaille wordt dit jaar uitgereikt op 11 december in Leiden, in samenwerking met het Leids Instituut voor Onderzoek in de Natuurkunde, onderdeel van de Universiteit Leiden. Die datum heeft een feestelijk karakter: het is de datum waarop exact 150 jaar geleden Hendrik Antoon Lorentz in Leiden summa cum laude promoveerde in wiskunde en natuurkunde. Nobelprijswinnaar Lorentz (1853-1928) staat te boek als de grondlegger van de theoretische natuurkunde in Nederland.
De medaille wordt in de regel elke vier jaar uitgereikt aan wetenschappers die een baanbrekende bijdrage hebben geleverd aan de theoretische natuurkunde. Eerdere winnaars van de medaille waren onder meer Max Planck, Gerard ’t Hooft en Frank Wilczek. Meer dan de helft van de laureaten won later ook de Nobelprijs.
De medaille wordt in de regel elke vier jaar uitgereikt aan wetenschappers die een baanbrekende bijdrage hebben geleverd aan de theoretische natuurkunde. Eerdere winnaars van de medaille waren onder meer Max Planck, Gerard ’t Hooft en Frank Wilczek. Meer dan de helft van de laureaten won later ook de Nobelprijs.