Culturele stereotypen in het bestuur van de Europese Unie: onderzoek naar de invloed van stereotypering ontvangt ERC Starting Grant
EUROTYPES is een onderzoeksproject van politicoloog Adina Akbik, waarvoor ze onlangs een startsubsidie van de European Research Council ontving. Haar doel is het onderzoeken van de impact van culturele stereotypen in Europese beleidshandhaving, op diverse niveaus. Wat EUROTYPES zo vernieuwend maakt, is de focus van het onderzoek. Akbik zal namelijk stereotypering bestuderen onder ambtenaren die EU-beleid in de praktijk uitvoeren, in tegenstelling tot politieke elites die betrokken zijn bij de besluitvorming.
Invloed op gedrag
Culturele stereotypen zijn vaak aanwezig in het politieke en mediadiscours over het bestuur van de Europese Unie (EU): bijvoorbeeld 'de luie Grieken', 'de belastingontduikende Italianen', 'de gierige Nederlanders', enzovoort. Vooral wanneer stereotypen negatief zijn, zorgen ze voor conflicten tussen nationale regeringen, voeden ze de euroscepsis onder kiezers en kunnen ze leiden tot discriminatie van burgers of lidstaten. Maar terwijl stereotypen in politieke retoriek en berichtgeving in de media zijn bestudeerd, weten we weinig over de invloed ervan op het gedrag van nationale en EU-functionarissen. Om deze reden onderzoekt EUROTYPES hoe culturele stereotypen van invloed zijn op samenwerking en effectiviteit in het hedendaagse EU-bestuur.
Unieke aanpak
Volgens Akbik is het project de eerste in zijn soort omdat ze de impact van stereotypering onder ambtenaren bestudeert in tegenstelling tot politieke elites in de EU, die stereotypen vaak strategisch gebruiken voor verkiezingswinst. De focus ligt op multi-level policy enforcement. Dit is een nieuw fenomeen binnen de Europese integratie, wat inhoudt dat nationale en EU-ambtenaren samenwerken in 'on-the-ground' operaties op het gebied van grenscontrole, wetshandhaving, financieel toezicht, enz. Akbik legt uit dat ‘aangezien ze niet gesocialiseerd zijn in Brussel of zich kandidaat stellen voor een ambt, de kans groter is dat dergelijke ambtenaren (echt) culturele stereotypering vertonen.’
Persoonlijke ervaring
Akbik werpt ook een persoonlijk licht op het onderwerp: 'Ik heb de Roemeense nationaliteit, ik heb tot nu toe in 7 EU-landen gewoond en ben getrouwd met een Duits-Amerikaanse met Syrische roots. Omdat ik de EU bestudeer voor mijn werk en in een internationale omgeving werk, ben ik in de loop der tijd blootgesteld aan talloze culturele stereotypen. Veel van die stereotypen worden als grapje gebruikt: als iemand te laat is, of te serieus, of te ontspannen... maken we vaak een grapje over het land of de regio waar diegene vandaan komt. Maar afgezien van grapjes zijn stereotypen ernstig omdat ze kunnen leiden tot vooroordelen en discriminatie, vooral als ze negatief zijn. In een multiculturele context als de Europese Unie kunnen zulke denkpatronen echte problemen veroorzaken. Het doel van EUROTYPES is om vast te stellen of en hoe stereotypen van invloed zijn op de EU-samenwerking, en zo ja, om aanbevelingen te doen om de effecten ervan te beperken. Ik ben erg enthousiast om aan het project te gaan werken.’
'Ik ben ook alle collega's van het Instituut Politieke Wetenschap zeer dankbaar die feedback hebben gegeven op het voorstel en scherpe vragen hebben gesteld ter voorbereiding op het interview. Toen ik in 2021 bij de Universiteit Leiden kwam werken, was ik erg onder de indruk van de infrastructuur die er was om mensen te ondersteunen bij het aanvragen van beurzen, maar ook van de openheid van zoveel collega's om te helpen bij het proces. Ik heb veel aan hen te danken en ik ben blij als ik in de toekomst iets terug kan doen.'
European Research Council
De European Research Council (ERC) werd in 2007 door de Europese Unie opgericht en is de belangrijkste Europese financieringsorganisatie voor excellent grensverleggend onderzoek. De Starting Grant die Akbik ontving, is één van de vier belangrijkste subsidieregelingen die de ERC aanbiedt. Het is specifiek bedoeld voor beginnende wetenschappers uit elk vakgebied, met 2 tot 7 jaar ervaring sinds de voltooiing van hun PhD. Dit jaar ontving de ERC 2696 aanvragen, met een succespercentage van 14,8%.
Het ERC-panel merkte op dat ze Akbiks ‘indrukwekkende staat van dienst en uitgebreide expertise op het gebied van EU-wetenschap’ waardeerden. ‘Met haar ervaring in het leiden van een autonoom politiek-wetenschappelijk onderzoeksproject en haar relevante kennis van de toe te passen methodologie is Akbik zeer goed gekwalificeerd om een project van deze aard uit te voeren.’ De jury prees ook haar relevante toelichtingen en algemene theoretische bijdragen van het project tijdens het interview. Ze verklaarden dat Akbik ‘goede, beknopte antwoorden gaf, de kern van alle vragen begreep en ze in verband bracht met het voorstel.’