Werken aan een effectiever malariavaccin: parasieten krijgen een ‘veiligheidsjasje’ aan
In het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een nieuw malariavaccin dat effectiever is dan de huidige vaccins. Hiervoor is er een unieke interdisciplinaire samenwerking opgericht tussen de teams van hoogleraar Humane modellen voor vaccinontwikkeling Meta Roestenberg en Fijs van Leeuwen, hoogleraar Moleculaire beeldvorming en beeldgestuurde therapie.
Een samenwerking die een mooie kruisbestuiving geeft tussen deze verschillende vakgebieden en zo nieuwe inzichten oplevert. Dit nieuwe vaccin is nodig omdat er jaarlijks ongeveer 500.000 kinderen sterven door malaria. Het is wereldwijd een groot probleem. Malariaparasieten vinden via muggenbeten hun weg naar de lever. Een van de redenen dat deze ziekte zulke heftige problemen veroorzaakt, is dat de parasiet niet goed herkend wordt door het immuunsysteem. 'Dat komt omdat deze parasiet al duizenden jaren met mensen mee-evolueert,' geeft Roestenberg aan. 'De parasiet heeft zich aangepast en weet zich te verbergen. En is dus eigenlijk onzichtbaar.'
Reflecterende jasjes
De onderzoekers kwamen op het idee om de malariaparasiet als het ware met een ‘reflecterend’ jasje aan te kleden. 'Hiermee bedoelen we chemische modificaties die ervoor zorgen dat het immuunsysteem de parasiet beter kan herkennen', legt Van Leeuwen uit die van oorsprong chemicus is. 'Je kunt het vergelijken met de gele reflecterende jas die onder andere wegwerkers dragen. Door de parasiet hierdoor ‘zichtbaar’ te maken, wordt het immuunsysteem getriggerd om deze te herkennen en erop te reageren.' Roestenberg vult nog aan: 'Omdat het vaccin uit hele parasieten bestaat, betekent dit dat het immuunsysteem uiteindelijk de parasiet ook herkent als die geen jas aan heeft.'
Op dit moment ligt er een prototype van de chemische jas en vinden er validaties plaats in modelsystem. Toch moeten er nog veel stappen worden gemaakt voordat dit een daadwerkelijk product is. Eerst in het laboratorium, daarna in de kliniek. 'Als dat lukt, is de impact enorm', zegt Roestenberg. 'Dan hebben we potentieel een vaccin waarmee we potentieel jaarlijks een half miljoen kinderlevens kunnen redden.'
LUMC Donation Investment Fund
Om deze en andere innovatieve onderzoeken daadwerkelijk uit te voeren is er geld nodig. In dit geval is financiering van onderzoek uit de eerste geldstroom niet toereikend. De overheid vindt dat het ook bij het private domein moet liggen. Daarom is het LUMC Donation Investment Fund opgericht dat onderdeel van de Bontius Stichting is.
Binnen dit fonds bieden donateurs steun aan veelbelovende onderzoeksprojecten die versnelling door financiering goed kunnen gebruiken. Zodra een project succesvol heeft geleid tot een product of behandeling en (op de markt) kan worden geïntroduceerd, begint de tweede fase. Diezelfde donateurs, maar ook andere geïnteresseerden, kunnen dan investeren in een nieuw op te zetten bedrijf of spin-off.
Meer weten over de onderzoeksprojecten of wilt u donateur worden? Bekijk dan de website van het LUMC Donation Investment Fund.
Foto: Istock