Koninklijke onderscheiding voor taalkundige Ingrid Tieken
Socio-historisch taalkundige professor Ingrid Tieken-Boon van Ostade is op 11 september in haar woonplaats Den Haag benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Locoburgemeester Bert van Alphen overhandigde haar de bijbehorende versierselen.
Is taal een voorgeschreven systeem?
De volledige beschrijving van Tiekens werkveld luidt: socio-historische taalkunde van het Engels. Tiekens werk steeg echter altijd uit boven die taal. Aan het begin van haar carrière, in de jaren tachtig, werd Tieken gedreven door de vraag in hoeverre taal in het verleden, met name in de achtttiende eeuw, gezien werd als een voorgeschreven systeem van regels. Zij concentreerde zich op het spanningsveld tussen taalregels en taalgebruik: waar komen grammaticale regels vandaan en hoe verhouden die zich tot het daadwerkelijke taalgebruik van individuele sprekers?
Een koninklijke onderscheiding wordt op voordracht toegekend aan iemand met grote verdiensten, bij voorkeur voor de maatschappij. Tieken ging deze zomer met pensioen maar blijft zich met passie en overtuiging inzetten voor een beter begrip van de betekenis van taal.
Brug tussen taal-hoofdrolspelers
Deze vraag zou leiden tot haar grote NWO-project Bridging the Unbridgeable (eerder kreeg ze al een VICI-subsidie van NWO). In het project probeerde Tieken de kloof te dichten tussen de drie hoofdrolspelers op het gebied van prescriptivisme, het opleggen van taalregels: de linguïsten zelf, de prescriptivisten (als schrijvers van gebruiksgidsen) en degenen die afhankelijk zijn van deze, zeer populaire, handleidingen in de vorm van boeken (nu veelal websites) over de juiste spelling en grammatica.
Maatschappelijke kwesties
Tieken startte diverse onderzoeksprojecten naar aanleiding van maatschappelijke discussies. Zoals over de vermeende achteruitgang van de beheersing van het Engels bij jonge mensen enerzijds, en de toename van Engelse begrippen in het dagelijks gebruik van het Nederlands anderzijds. Daarin keek ze vanuit een historisch perspectief naar het Engels van gebruikers voor wie die taal niet de moedertaal was.
Uit de ivoren toren
Hoewel ze hoogwaardig onderzoek deed en navenante publicaties op haar naam schreef, is Tieken nooit in de ivoren toren van de wetenschap blijven zitten. Ze gaf publiekslezingen, schreef krantenartikelen en columns, organiseerde een tentoonstelling en ging gebruikmaken van de nieuwe media zodra die de kop opstaken: blogs, Facebook, Instagram. Daarmee bond ze vele taal-geïnteresseerden aan zich.
De Haagse spreukenroute
In haar laatste project verdiepte Tieken zich in meertalig Den Haag: 89 talen worden daar gesproken, en mogelijk nog meer. Tieken interviewde mensen die een buitenlandse taal spreken en verwerkte die in columns voor de krant Den Haag Centraal en gebundeld in een boek. Haar idee voor de Loper Oude Centrum, die het Haagse centrum vanaf station Hollands Spoor een aantrekkelijke toegangsroute moest geven, werd gehonoreerd: op ruim dertig stoepranddelen prijkt nu een spreuk in een taal die in Den Haag wordt gesproken. Met behulp van de bijbehorende app kunnen wandelaars de betreffende taal horen en erover lezen. Tieken blijft zich onvermoeibaar inzetten voor begrip voor de functie van taal.
De Loper Oude Centrum kreeg, mede door Tiekens bijdrage, begin september de Haagse 'Openbare Ruimte Prijs'. In Groot Brittannië ontving ze bijna tien jaar geleden The Order of St Mellitus uit handen van de Bishop of London voor haar boek The bishop’s grammar uit 2011, over de Britse taalkundige Robert Lowth (1710-1787).