Hiroshima-vredesboom naar Blekerspark
Op 23 september nam de Leidse wethouder Ashley North van Beheer Openbare Ruimte in het Blekerspark een Ginkgo biloba in ontvangst. Deze bijzondere ‘Vredesboom’ is opgekweekt uit zaad van een boom die de atoombom op Hiroshima overleefde. De Vredesboom logeert tot de uitplanting bij de Hortus botanicus.
Vredesbomen worden wereldwijd geplant als symbool van hoop en vitaliteit en als protest tegen de verspreiding van kernwapens. Hoe raakte de Leidse Hortus botanicus hierbij betrokken? Dat ging zo.
Op de Campus Den Haag studeerde een jaar of vijf geleden de Japanse student Shuhei Nishiyama. Hij werd begeleid door hoogleraar Internationaal publiekrecht Larissa van den Herik. Shuhei was in Japan actief bij de in 2011 opgerichte, aan de Verenigde Naties gelieerde, Green Legacy Hiroshima. Dat is een organisatie die overal ter wereld bomen plant die zijn opgekweekt uit zaden van diverse boomsoorten die de atoombom op Hiroshima overleefden; op wonderbaarlijke wijze begonnen ze na verloop van tijd weer uit de verwoeste grond te groeien.
Hortus botanicus
Van den Herik weet meer van rechten dan van zaden en verwees Shuhei naar de Leidse biologe Rinny Kooi, na haar pensionering nog steeds gastmedewerker bij het Instituut Biologie Leiden. Kooi maakte kennis met de student en het Green Legacy Hiroshima, en nam op haar beurt contact op met de Hortus botanicus. Daar voelde men wel voor de uitdaging om Japanse zaden op te kweken en mee te denken over bestemmingen in Nederland.
Er kwamen vijftig zaden van vier soorten bomen naar Leiden. Kaschef Rogier van Vugt nam ze onder zijn hoede. Het ging om:
• Cinnamomum camphora (kamferboom)
• Ginkgo biloba (Japanse notenboom)
• Celtis sinensis var. japonica (netelboom)
• Diospyros kaki (kaki)
Vredespaleis
Het opkweken verliep voorspoedig. De kamferboom is weliswaar niet winterhard maar het snelle oplopen van de temperatuur in Nederland is in dit geval gunstig. Ondertussen werd nagedacht over passende locaties voor een Vredesboom. Het eerst kwam het Vredespaleis in Den Haag in aanmerking, aangedragen door de Women’s International Legue for Peace & Freedom. ‘Een toplocatie’, vindt Kooi, en bij het Vredespaleis dacht met er precies zo over. In 2017 ging de Nobelprijs voor de Vrede naar The International Campaign to Abolish Nuclear Weapons (ICAN) en dus leek dat ook het aangewezen jaar om een boom bij het Vredespaleis te planten. Het werd een Diospyros kaki.
Garantie
Maar helaas. Hoewel alle zaden van de Diospyros kaki waren ontkiemd, gingen de boompjes door een niet te achterhalen oorzaak allemaal dood, ook die bij het Vredespaleis. ‘Maar we doen aan garantie’, zegt Kooi. Dus er werden in Japan nieuwe zaden aangevraagd en een door Van Vugt opgekweekt boompje werd deze zomer opnieuw aangeboden, op 6 augustus, de dag waarop 75 jaar geleden een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog.
Von Siebold
Voor uitplant van de Gingko in het Blekerspark, onderdeel van het Singelpark, is gekozen omdat in dit park al diverse Japanse bomen en planten staan: tuin- en landschapsarchitect Boto van der Meulen liet zich bij de recente herinrichting inspireren door Philipp Franz Von Siebold en koos voor het thema Japan. De Duitse arts en verzamelaar van Japanse voorwerpen en planten Von Siebold, streek na een verblijf van zes jaar op het Japanse handelseiland Dejima in 1829 neer in Leiden. Hij kweekte de uit Japan meegebrachte planten als hortensia, hosta, diverse azalea’s en blauwe regen op en via verspreiding door de Leidse hortus botanicus raakten de soorten ingeburgerd in Europa.
Franse boom in Leiden
Het klinkt gek maar de boom die op 23 september in het Blekerspark werd aangeboden, is in Frankrijk opgekweekt. Er vindt regelmatig uitwisseling van zaden of boompjes plaats binnen Europa; Green Legacy Hiroshima is ook elders omarmd. En de Leidse hortus had zelf nog geen Gingko die groot genoeg was om te worden uitgeplant. Tot het in november, bomenplanttijd, zo ver is, woont deze Franse migrant in de Hortus, onder de liefdevolle pleegzorg van Van Vugt. Letterlijk in de schaduw van de enorme Gingko die al in de Hortus botanicus te bewonderen was.
‘Leidse’ boom naar Zwitserland
Zoals een in Frankrijk opgekweekte Vredesboom in Leiden kan belanden, kwam een in Leiden ontkiemde netelboom in Zwitserland terecht en wel in de kloostergemeenschap Grandchamp van protestantse nonnen in Areuse. Leidse kennissen van een van de zusters overhandigden de boom op 20 maart, in een herdenkingsdienst ter ere van 75 jaar bevrijding aan de nonnen.
Andere locaties
Ideeën voor speciale, passende locaties van de in Leiden opgekweekte boompjes zijn welkom. Kooi heeft er zelf nog wel een paar maar ze laat anderen graag voorgaan. Gelukkig zijn bomen geduldig.
In Japanmuseum Sieboldhuis begint in het najaar een tentoonstelling over de atoombom op Hiroshima.
Tekst: Corine Hendriks
Foto's aanbieding Gingko: Buro JP
Mail de redactie
