Alumni blijven elkaar online ontmoeten
Masterclasses, netwerkbijeenkomsten en coachcafés: elke maand organiseerde het Alumnibureau vele activiteiten voor oud-studenten. Tot het coronavirus uitbrak. Dankzij de Leiden Alumni Webinars kunnen alumni elkaar toch blijven ontmoeten, en kennis uitwisselen met interessante sprekers. Op 11 juni gaf Zeger van der Wal, bijzonder hoogleraar Bestuurskunde, een online lezing over de publieke professional in de 21e eeuw.
Het is eigenlijk niet heel anders dan de Alumni Masterclasses die voor de corona-uitbraak werden georganiseerd: een of twee onderzoekers van de Universiteit Leiden geven een klein uurtje een lezing over zijn of haar vakgebied, soms samen met een alumnus die werkzaam is op dat gebied. Na afloop kunnen de aanwezigen vragen stellen. Alleen is de lezing nu een videoverbinding, en stel je je vragen via de chatfunctie. Hanneke Wiessing, medewerker bij het Alumnibureau: ‘Door de coronacrisis werden we gedwongen onze masterclasses, de we normaal drie keer per jaar organiseren, te annuleren. Dus gingen we op zoek naar alternatieven.’ Zo kwamen ze al snel op de Leiden Alumni Webinars, aldus Wiessing. ‘Omdat de techniek, in dit geval het programma Kaltura, nu goed beschikbaar is én omdat mensen het nu normaal vinden om een hoogleraar tijdens de lezing in zijn of haar eigen huis te zien zitten.’
Publieke professional in de 21e eeuw
Wiessing modereert de webinar op 11 juni, waar bijzonder hoogleraar Bestuurskunde Zeger van der Wal spreekt over de publieke professional (ambtenaren en anderen werkzaam in de publieke sector, red.) in de 21e eeuw. Ruim honderd alumni hebben zich aangemeld voor de online lezing en stromen de ‘Live Room’ van Kaltura binnen. Van der Wal begint zijn lezing met een terugblik. ‘Als je het gaat hebben over de publieke professional in de 21e eeuw, suggereert dat dat die iets anders moet kunnen dan in de 20e eeuw.’ Dat is zeker het geval, vooral omdat de wereld waarin publieke organisaties zich bevinden ontzettend is veranderd. Van der Wal: ‘De wereld ging veel langzamer, en de buitenwereld was veel minder geïnformeerd dan de organisaties zelf.’ De hoogleraar tekende uitspraken op van topambtenaren uit die tijd: ‘Wij konden de samenleving vormgeven vanuit onze kantoren, er was veel gezag van en ontzag voor de overheid.’
Kijkend naar het huidige tijdsgewricht, signaleert Van der Wal een aantal ‘megatrends’ in de samenleving die een groot effect hebben op publieke organisaties. De belangrijksten daarvan volgens hem zijn de netwerksamenleving – de ontwikkeling dat alles verbonden is met elkaar – en de ontwikkeling die hij ‘grootse verwachtingen’ noemt. ‘Door het hoge(re) opleidingsniveau en toegenomen individualisme, stellen mensen steeds hogere eisen aan de overheid. Een overheid moet net zo snel innoveren als bijvoorbeeld Google of Apple.’
Volop reactie in de chat
Het webinar wordt vooral gevolgd door alumni die zelf als publieke professional werken, blijkt uit de gesprekken in het chatvenster: delen de alumni werksituaties die aansluiten op het verhaal van Van der Wal, en stellen ze inhoudelijke vragen. En waar normaal in de zaal instemmend gemompel zou hebben geklonken, gebeurt dat nu in de chat. ‘Heel herkenbaar dit!’ schrijft een van de deelnemers als Van der Wal vertelt hoe we, nu iedereen tot op latere leeftijd werkt, moeten samenwerken met collega’s afkomstig uit vier verschillende generaties. Dat heeft voordelen, maar kan soms ook best een uitdaging zijn.
‘Als je de ambtenaar in de 20e eeuw zou zien als versie 1.0,’ zegt Van der Wal, ‘dan zijn we inmiddels al bij versie 3.0 beland.’ De ontwikkeling ging van een op regels gerichte en top-down aanpak, via de resultaatgerichte, meer bedrijfsmatige aanpak naar netwerkgedreven en verbindend. Moet die 20e-eeuwse aanpak dan overboord? ‘Zeker niet,’ meent Van der Wal. ‘Je moet op dit moment als publieke professional eigenlijk alle drie de manieren van werken in huis hebben. Zodat je kunt schakelen, en per situatie de juiste aanpak kunt kiezen. Kijk bijvoorbeeld naar de maatregelen voor de coronacrisis: daar past weer veel meer die top-down aanpak van de overheid.’
Schaap met vijf poten
Het lijkt wel alsof een publieke professional een schaap met vijf poten moet zijn, zoveel moet hij of zij in z’n mars hebben. Van der Wal pleit er daarom voor om te zorgen dat in één team al deze eigenschappen vertegenwoordigd zijn. ‘Ook om die reden is diversiteit in je team, op allerlei aspecten, heel erg belangrijk.’
Aan het eind van zijn lezing neemt de hoogleraar nog uitgebreid de tijd om vragen te beantwoorden. Sommigen zijn al tijdens de lezing gesteld, en worden nu nog even teruggehaald. Maar er stromen ook nog veel nieuwe vragen binnen, bijvoorbeeld waarom ICT-projecten bij de overheid zo vaak onsuccesvol zijn, en of de huidige opleidingen Bestuurskundestudenten wel de vaardigheden leren om hen tot toekomstbestendige publieke professionals op te leiden. Van der Wal zou er nog uren over door kunnen praten, zo zegt hij tegen zijn digitale toehoorders, maar helaas zit de tijd erop.
Positieve reacties
‘Ik vond het erg leuk om te doen,’ zegt Van der Wal na afloop. ‘En ik was blij verrast met het grote aantal deelnemers! Ik geef inmiddels al maanden dagelijks webinars over de gehele wereld en ook al is het niet helemaal “the real thing”, je kunt toch best mooie interactieve sessies tot stand brengen als je to the point blijft en genoeg ruimte laat voor vragen. En die waren er volop vandaag.’ De online webinars zijn ook laagdrempeliger, merkt Wiessing. ‘Je hoeft alleen maar achter je computer te gaan zitten. Dat is prettig voor mensen van buiten Leiden en Den Haag, maar ook voor mensen die het tussen hun werk door willen volgen. Er zijn best wat mensen die de lezing verlaten met de opmerking “Bedankt, maar ik moet nu weer naar de volgende videocall.”’
Wiessing vindt de Leiden Alumni Webinars tot nu toe zeker een succes – en aan hun reacties te zien vinden de alumni dat ook. ‘Natuurlijk is het anders, je mist het praatje met mensen vooraf, of het bijpraten met oud-studiegenoten na afloop,’ zegt Wiessing. ‘Maar het is mooi dat we op deze manier toch onze alumni weer in contact kunnen laten komen met de kennis die we binnen de universiteit hebben.’
Het eerstvolgende Leiden Alumni Webinar staat gepland voor 25 juni: Stress op de werkvloer in tijden van corona, door psycholoog Margot van der Doef.
Tekst: Marieke Epping
Beeld: Zeger van der Wal/Universiteit Leiden