Vraagtekens bij direct verband tussen depressie en ontsteking
Een depressie wordt traditioneel in verband gebracht met verhoogde ontstekingswaarden in het lichaam. Nieuw onderzoek toont aan dat specifieke depressiesymptomen zoals slaapproblemen deze relatie verklaren. In zijn innovatieve onderzoek weerlegt psycholoog Eiko Fried een populaire aanname. Publicatie op 28 oktober in Psychological Medicine.
De afgelopen decennia zijn er veel studies gedaan naar het verband tussen depressie en ontsteking. Een aantal onderzoekers stelde vast dat mensen met een depressie hogere ontstekingswaarden in hun bloed hebben en de conclusie luidde: ontsteking kan een potentiële biomarker zijn voor de diagnose van depressie. Biomarkers zijn sporen in het lichaam die kunnen duiden op een mogelijke ziekte.
Sommige symptomen hebben meer impact
Fried en zijn collega's ontdekten dat de relatie tussen depressie en ontsteking niet zomaar gelegd kan worden. In tegenstelling tot de meeste eerdere onderzoeken onderzocht Fried 28 verschillende symptomen van depressie en een aantal belangrijke levensstijlfactoren. Fried: ‘Depressie is een zeer heterogene aandoening met veel symptomen. Sommige specifieke depressiesymptomen zoals slaapproblemen lijken verband te houden met verhoogde ontsteking en dat geldt ook voor obesitas en een ongezonde levensstijl.’ Depressie bleek dus alleen gerelateerd te zijn aan ontsteking bij mensen die zeer specifieke kenmerken vertonen. Ook kwam ontsteking vaker voor bij vrouwen, hetgeen eerder onderzoek ook al aantoonde.
Netwerkanalyses
Deze nieuwe studie onderstreept het belang van het controleren op de covariaten, factoren die de uitkomst kunnen beïnvloeden. Voor het onderzoek gebruikte Fried de database van de Nederlandse Studie naar Depressie en Angst met gegevens van meer dan 2300 deelnemers - van gezond tot ernstig depressief. Dankzij innovatieve netwerkanalyses kon Fried de relatie achterhalen tussen individuele symptomen en ontstekingen. Hiervoor gebruikte hij grote en complexe statische modellen die nog maar net geïntroduceerd zijn in de psychologie.
Hype rond biomarkers
De bevindingen zijn belangrijk gezien de huidige discussie, aldus Fried. ‘Er is een hype rond het vinden van biomarkers.’ In de afgelopen dertig jaar hebben wetenschappers gezocht naar biomarkers voor depressie met de vraag: kun je depressie ook meten door iemands bloed te testen? In plaats van uitgebreide diagnostische interviews zouden psychiaters dan ook deze testen kunnen afnemen. Tot dusver zijn er echter geen klinisch bruikbare biomarkers gevonden en nu wordt ontsteking als marker grotendeels weerlegd. Fried benadrukt dat dit onderzoek gedeeltelijk gebaseerd is op de uitmuntende masterscriptie van Sophia von Stockert.
Zwaartekrachtsubsidie
Fried maakt deel uit van de onderzoeksteams van de Leidse psychologen Bernet Elzinga en Andrea Evers. Als mede-aanvragers ontvingen ze onlangs met een aantal samenwerkende universiteiten een Zwaartekrachtsubsidie van 19,3 miljoen voor het project New Science of Mental Disorders. In het zwaartekrachtonderzoek in Leiden wordt eveneens ingezoomd op de vele verschillende onderliggende symptomen van depressies. Ook hier helpen Frieds vernieuwende netwerkanalyses om mensen met een depressie zo individueel mogelijk te benaderen en te onderzoeken wat het effect is van alle verschillende symptomen. Fried: ‘De ene depressie is de andere niet en ook de behandeling zou niet voor iedereen gelijk moeten zijn.’
Using network analysis to examine links between individual depressive symptoms, inflammatory markers, and covariates, Psychological Medicine, E.I. Fried, S. von Stockert, J.M.B. Haslbeck, F. Lamers, R. A. Schoevers en B. W. J. H. Penninx
Tekst: Linda van Putten
Mail de redactie