Archeoloog Mike Field reed zwaarste paardenrace ter wereld
Archeoloog Mike Field besteedde zijn vakantie in augustus aan de zwaarste paardenrace ter wereld, de Mongol Derby: duizend kilometer in tien dagen over de Mongoolse steppe, de postbodes van Dzjengis Khan achterna. Field werd drie keer uit het zadel geworpen maar haalde de finish.
Als we hem spreken is Mike Field, bio-archeoloog, nog niet helemaal terug op aarde. Nou ja, nog niet helemaal bij de Leidse faculteit Archeologie althans. Field noemt de Mongol Derby, die weliswaar met wat moderne hulpmiddelen, maar onder zeer Spartaanse omstandigheden wordt gereden, de meest bijzondere ervaring in zijn leven. Zijn lichaam, met kneuzingen, littekens en gebruikssporen, begint zich enigszins te herstellen, en de zeven kilo die hij afviel zullen er ook wel weer bij komen. Maar de geuren, het gevoel, het licht en de herinneringen kan hij niet zomaar afschudden.
De crew waakt
Voor Field waren vooral de eerste dagen loodzwaar. Drie keer gooide zijn paard hem uit het zadel. Een keer kneusde hij zijn schouder, een andere keer viel hij op een rots waardoor zijn knie openlag. De wond werd gehecht, maar ging alsnog infecteren. Daarbij regende het drie dagen aan een stuk. De deelnemers wisselen om de 40 km van paard in een soort kamp. Dat betekent ook dat de crew – bestaande uit onder meer tien veeartsen en vijf medici - nooit ver weg is. Door middel van trackers weet die waar de deelnemers zijn en kan dus te hulp schieten.
Snelle afwisseling van emoties
‘De tien dagen waren een roller coaster’, zegt Field, ‘waarin gevoelens van euforie, wanhoop, hoop en teleurstelling elkaar snel afwisselden.’ Volgens Field is de kunst van het paardrijden maar één van de aspecten. Het gaat ook om het navigeren, de omgeving met vlakten en bergen, het weer - alle omstandigheden zijn telkens anders. Ook dien je in korte tijd een band met het paard van dienst te krijgen. Je moet goed op jezelf kunnen zijn, kunnen afzien, teleurstellingen kunnen verwerken en mentaal ijzersterk zijn.
Staat van zijn
De race is, kortom, meer een staat van zijn dan een activiteit. Het traject is zo zwaar dat de helft van het deelnemersveld - dit jaar plm. 40 ruiters - hem niet uitrijdt en dat daar weer de helft van in het ziekenhuis eindigt, soms met zeer zwaar letsel. Rijden, eten, slapen, rijden, eten, slapen, dat is tien dagen het kale regime. Bagage wordt niet door de crew verplaatst, de ruiters nemen zelf hun equipment mee en samen met de ruiter mag het totaalgewicht niet boven de 85 kilo uitkomen. Dat is de reden waarom relatief veel vrouwen meedoen (60%).
Beetje bang
Fields vrouw Katja was een beetje bang dat het rijden van de derby – de 11de editie - Field van haar zou vervreemden. Want deze individuele race kan een mens veranderen. Field raakte via Katja geïnteresseerd doordat zij het evenement al jaren volgt en wist hoe diepgaand de ervaring kan zijn. Een dierenarts kon na de derby niet meer aarden in zijn omgeving en zegde zijn baan op om overal ter wereld zijn beroep uit te oefenen. En bij iemand anders volgde zelfs zelfdoding op het niet kunnen uitrijden van de wedstrijd – wellicht meer als genadeklap dan als directe aanleiding, maar toch...
Veranderd
Field vindt dat hij inderdaad veranderd is, al is hij nog maar enkele weken terug. ‘We hebben bij de faculteit een vervelend jaar achter de rug met veel verandering. Maar ik denk niet dat ik me over dergelijke dingen nog druk kan maken. En ja, ik denk dat dat blijvend is.’
Een rol daarbij speelde ook de onderdompeling in de paardenminnende Mongoolse cultuur. De nomadische volken op de steppe leveren de paarden, huisvesten de deelnemers en de crew in tenten en zorgen voor voedsel. Daarbij verwachten de Mongolen van de gasten dat hun gebruiken worden gerespecteerd en nagevolgd. Zo wordt er voornamelijk vlees en soep van schaap en geit gegeten, en een soort pudding. Geen groente en geen fruit. De voorradige dranken zijn schapenmelk, thee en water. Het water komt niet uit Spa maar uit riviertjes en bronnen, en wordt weliswaar gekookt maar zonder garantie. De meeste deelnemers krijgen last hun ingewanden, al is het alleen maar omdat ze niet aan het type voedsel gewend zijn. Wassen is er in de tien dagen ook niet bij.
Gebruiken en rituelen
Ook allerlei andere gebruiken dienen te worden gerespecteerd. Voedsel dient op een specifieke manier, met de rechterarm naar voren en de handpalm naar boven, te worden aangenomen. Een hand op het hoofd van een kind leggen is taboe, evenals oude mensen negeren. En zo zijn er nog veel meer regels en rituelen waar iedereen zich aan dient te houden. Ook heel anders is dat de Mongolen dicht bij de natuur leven en niet materialistisch zijn.
Drie doelen
Field liep door zijn onfortuinlijke begindagen een achterstand op die hij op wilskracht in vier dagen weer inliep. ‘Ik had drie doelen’, vertelt hij. ‘Ik wilde een clean veterinary card halen en überhaupt finishen. Later in de race wilde ik ook nog bij de eerste tien eindigen.’ De eerste twee doelen bereikte Field. Een clean veterinary card wil zeggen dat hij elk door hem bereden paard ongeschonden en in goede conditie weer binnen bracht. Field was een van de slechts zes deelnemers die het lukte een clean card te krijgen.
Brieven
De ruiters starten om half 6 ’s ochtends, en Field kwam meestal om een uur of 8 ’s avonds binnen. Pauzes zijn er vrijwel uitsluitend om van paard te wisselen. Vaak rijden groepjes ruiters een stuk met elkaar op, en helpen deelnemers elkaar ook maar uiteindelijk is het ieder voor zich. Tussen de tijdstippen van binnenkomst kunnen dan ook grote verschillen optreden van soms wel vier uur. In zijn bepakking had Field enkele vooraf geschreven brieven aan zijn vrouw en zijn schoonouders meegenomen. Dit in de geest van de postbezorging in tijd van Dzjengis Khan, rond 1100 befaamd en gevreesd heerser over het gebied.
Opnieuw ingeschreven
De Brit Field is zowat geboren op een paard: zijn ouders hielden wedstrijdpaarden. Hij is bedreven in allerlei vormen van paardrijden, variërend van dressuur tot racen tot jagen. Maar voor de derby trainde hij nog eens intensief. Over twee jaar doet Field weer mee. Dan om het derde doel te halen.
Bannerfoto bovenaan deze pagina: het vertrek van de ruiters 's morgens vroeg.
Tekst: Corine Hendriks
Fotografie: Sarah Farnsworth, ©The Adventurists
Mail de redactie
De jaarlijkse Mongol Derby, voor het eerst verreden in 2008, is een Brits initiatief en bepaald niet voor watjes: het gaat om een individuele paardenrace van duizend kilometer in tien etappes. Een zeer goede voorbereiding is een absoluut vereiste, ook wat betreft uitrusting. Er moet ook een fors inschrijfbedrag worden neergeteld. De Mongoolse steppe is het decor van de race. Die bestaat niet alleen uit vlakten maar ook uit bergen. De ruiters wisselen om de 40 km van paard. De paardenminnende Mongolen racen zelf ook graag. Maar dan gaat het om lokale races van maximaal 27 kilometer. In de Mongol Derby zijn ze zeer geïnteresseerd maar tegelijkertijd vinden ze het gekkenwerk waaraan ze zelf echt niet meedoen. Tot nu toen hebben ongeveer 200 personen de race uitgereden.
