Synthetische moleculen leren om te communiceren
Pas sinds maart dit jaar werkt Sander Wezenberg in Leiden, maar hij heeft nu al een Vidi-beurs van NWO binnen weten te halen. Geïnspireerd door de natuur wil Wezenberg synthetische moleculen tot leven wekken en ze leren communiceren. Maar wie is Wezenberg precies en wat drijft hem?
Terug naar Nederland
Wezenberg is assistant professor bij het Leids Instituut voor Chemisch Onderzoek (LIC). Hij doorliep de middelbare school in Apeldoorn en bleef vervolgens in Gelderland voor de studie scheikunde op de Radboud Universiteit in Nijmegen. Daarna promoveerde hij in Spanje bij het Institute of Chemical Research of Catalonia. ‘Tijdens mijn studie had ik al in Barcelona stagegelopen, en dat beviel,’ verklaart Wezenberg zijn keuze voor Spanje. Na een korte stage bij Northwestern University in Chicago werd hij postdoc bij het Swiss Federal Institute of Technology (ETH) in Zurich. ‘Maar op een gegeven moment wilde ik weer terug naar Nederland. Ik heb toen Ben Feringa in Groningen aangeschreven of ik bij hem kon komen werken.’
‘Ik ben blij in Leiden’
Wezenberg kon als postdoc bij de toekomstige Nobelprijswinnaar aan de slag, en kreeg al snel een Veni-beurs toegekend. ‘Toen kon ik meer aan mijn eigen ideeën gaan werken.’ Uiteindelijk werkte Wezenberg vijf jaar in Groningen, waarvan twee jaar als assistant professor. Het besluit om Groningen te verlaten kwam toen hij medio 2018 een ERC Starting Grant ontving. ‘Ik wilde mijn eigen onderzoeksgroep beginnen, en Leiden bood mij die mogelijkheid.’ Met name de Leidse expertise in het bestuderen van biologische processen trok Wezenberg aan. ‘Ik ben blij dat ik hier in Leiden werk. Er is een fijne werksfeer met aardige mensen.’
‘Het mooie aan chemie vind ik dat je nieuwe dingen kan creëren’
De liefde voor scheikunde
‘Bij veel andere vakgebieden bestudeer je iets wat al bestaat. Het mooie aan chemie vind ik dat je nieuwe dingen kan creëren,’ zegt Wezenberg over zijn liefde voor scheikunde. ‘Je kunt niet alleen nieuwe moleculen bouwen, maar ook nieuwe functies creëren. En dat zonder echte limieten,’ glundert hij. En het maken van die nieuwe functies is precies wat Wezenberg met zijn Vidi-beurs van plan is. ‘In de afgelopen decennia zijn we heel goed geworden in het synthetiseren van moleculen. Maar de stoffen die we nu maken zijn statisch, en hebben geen dynamische functies zoals eiwitten in de natuur. Ik wil slimme moleculen maken, die signalen uit de omgeving kunnen opvangen en doorgeven zodat ze met elkaar kunnen communiceren.’
Slimme moleculen
Levende organismen reageren continu op prikkels uit hun omgeving, zoals licht, geur of smaak. Die prikkels worden verwerkt in chemische communicatienetwerken. Zulke netwerken wil Wezenberg ook inbouwen in synthetische moleculaire systemen in het lab. ‘Daarvoor gebruiken we moleculen die in staat zijn om van vorm te veranderen met behulp van licht of een chemisch signaal. Een soort moleculaire machientjes. Hopelijk zal dit soort onderzoek leiden tot de ontwikkeling van nieuwe intelligente materialen en medicijnen, die effectiever zijn dan huidige medicijnen en nauwelijks bijwerkingen hebben.’
De Vidi-beurzen worden uitgereikt door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), aan ervaren onderzoekers die na hun promotie al een aantal jaren succesvol onderzoek hebben verricht. De Vidi-beurs bedraagt 800.000 euro. Vidi-winnaars kunnen de komende vijf jaar een eigen, vernieuwende onderzoekslijn ontwikkelen en een onderzoeksgroep opzetten.