Online onderwijs in de collegezaal
Alles om ons heen is in beweging. De student, de universiteit, de technologie, de maatschappij, de arbeidsmarkt en de wereld. Deze ontwikkelingen zijn aanleiding om te experimenteren met nieuwe onderwijsvormen. In dit artikel een kleine greep uit de vele tientallen onderwijsinnovatieprojecten. Wat opvalt: online onderwijs wordt steeds belangrijker maar de collegezaal is nog lang niet verdwenen.
Virtueel onderwijslab
Knippen en plakken in DNA, bacteriën kweken, beslissingen nemen over de juiste doseringen van chemicaliën… Veel vlieguren maken in het lab is belangrijk voor studenten met studies als scheikunde, biologie of biomedische wetenschappen. Maar wegens een groeiend aantal studenten is het dringen voor de beschikbare oefenlabs. Laat staan dat studenten daar even zelfstandig kunnen oefenen – veel te riskant. De Leidse celbioloog Roeland Dirks bedacht een slimme oplossing: een virtueel laboratorium. Mede dankzij dat idee won hij in 2018 de LUS Onderwijsprijs, de prijs voor de beste docent van het jaar. Met het prijzengeld van 25.000 euro ontwikkelt hij samen met een educatief bedrijf een virtueel lab waarin studenten naar hartenlust kunnen oefenen. Het grootste voordeel? In zo’n lab kunnen studenten ook fouten maken waarvan ze goed kunnen leren, zonder dat de boel echt in de fik vliegt, aldus Dirks. En die leermomenten kunnen vervolgens weer uitgebreid besproken worden tijdens de colleges. Dirks hoopt dat het oefenlab volgend collegejaar (2019-2020) beschikbaar zal zijn voor zijn studenten.
Beter leren dankzij wieltjes
Hightech digitale hulpmiddelen zijn zeker niet per definitie nodig om het onderwijs flexibeler en innovatiever te maken. Dat bewijst de zogenoemde Active Learning Classroom die geboren werd na een brainstormsessie van docenten. Zij wilden hun werkcolleges flexibeler maken en studenten meer laten samenwerken. Het zware collegemeubulair wordt op steeds meer faculteiten ingeruild voor lichte stoelen en tafels op wielen. Hierdoor kunnen docenten veel sneller switchen tussen zelf het woord voeren en studenten samen aan het werk zetten. Studenten zijn enthousiast, want ze worden hierdoor meer gestimuleerd om al tijdens het college actief aan de slag te gaan met de stof. Dat bevordert het leerproces. Zo simpel kan het dus soms zijn.
Draai het college om!
Steeds meer opleidingen integreren blended learning, de combinatie van -online leren en contactonderwijs, in hun onderwijs. ‘Het grote voordeel is dat studenten ook doorleren als ze niet voor de neus van hun docent zitten’, legt Maarten van de Ven van het ICLON uit. Hij adviseert opleidingen die meedoen aan de pilot Flipping the Classroom, oftewel draai het college om. Docenten bieden instructies, die ze voorheen pas tijdens het college gaven, alvast online aan zodat studenten daarmee thuis kunnen kennismaken en tijdens het college kunnen oefenen. Zo vullen online en offlineleermomenten elkaar aan.
Ook worden in sommige gevallen zogeheten kennisclips ingezet. Elke faculteit heeft tegenwoordig filmapparatuur in huis. Voor de lens geeft de docent alvast prijs wat zijn of haar studenten moeten weten van dat ene ingewikkelde onderwerp. Voorafgaand aan het college bestuderen de studenten de kennisclip van zo’n zeven minuten en kunnen ze het filmpje herhalen tot ze het snappen. Van de Ven: ‘Digitale hulpmiddelen helpen bij kennisverwerving en het leerproces, en daarbij worden studenten tijdens de colleges actiever uitgedaagd.’
Web lectures
Razendsnel proberen op te schrijven of typen wat de docent zegt. Eén hoestbui van de student naast je en je mist net die belangrijke naam of conclusie. En wat als je ziek bent? Gelukkig laten steeds meer docenten hun colleges opnemen: weblectures. In alle rust kunnen studenten het college opnieuw zien en beluisteren. Maar het is wel de bedoeling dat studenten zelf nog aantekeningen maken tijdens de colleges want dan onthouden ze de stof beter, zo merkt onderwijsadviseur Maarten van de Ven van het ICLON op. Dit interfacultair centrum voor lerarenopleiding, onderwijsontwikkeling en nascholing van de universiteit onderzocht of studenten bij de rechtenfaculteit door weblectures minder vaak naar college gaan en dat blijkt niet het geval. Ook Anna Benjamins, onderwijsadviseur ICT bij de faculteit Geesteswetenschappen, vertelt dat studenten nog altijd graag ook offline naar college gaan en niet zonder reden. ‘Veel weblectures zijn pas een week voor het tentamen beschikbaar. Bovendien vinden studenten juist het sociale aspect van colleges heel belangrijk.’
Meer lezen?
Dit artikel verscheen eerder in ons alumnimagazine Leidraad. Het blad is ook online te lezen.