Universiteit Leiden

nl en

Siberische eenhoorn stierf veel later uit dan gedacht

Ooit zwierf er een reusachtige prehistorische neushoorn over de steppen van Centraal-Azië. Uit nieuw onderzoek blijkt dat deze zogeheten Siberische eenhoorn veel langer leefde dan gedacht, en waarschijnlijk ‘slechts’ 39.000 jaar geleden uitstierf. Publicatie in Nature Ecology & Evolution.

Een hoorn zo lang als een volwassen man, het gewicht van vijf melkkoeien, en een bochel waar Quasimodo jaloers op zou zijn: de Siberische eenhoorn was in alle opzichten een ontzagwekkend dier. In de prehistorie zwierf deze neushoornachtige over de steppen van Centraal-Azië, in het gebied tussen het huidige Oekraïne en China. Totdat het beest plotseling uitstierf.

Veel later uitgestorven

Dat uitsterven gebeurde veel later dan lange tijd gedacht, blijkt nu uit nieuw onderzoek. Een internationaal team van wetenschappers uit Leiden, Groningen, Rusland, Groot-Brittannië en Australië ontdekte dat het merkwaardige beest zeker nog tot 39.000 jaar geleden rondliep op aarde. Dat bepaalden ze met behulp van koolstofdatering op de overblijfselen van 25 eenhoorns. Tot voor kort werd aangenomen dat de Siberische eenhoorn al 260.000 jaar eerder uitstierf. De nieuwe datering betekent dat de moderne mens de machtige Siberische eenhoorn zeer waarschijnlijk toch heeft gezien.

Schommelingen in klimaat

‘Met de nieuwe datering valt het uitsterven van de Siberische eenhoorn bovendien precies samen met het uitsterven van heel veel andere grote zoogdieren,’ zegt Thijs van Kolfschoten, emeritus hoogleraar Archeologie van de Universiteit Leiden. ‘Zo’n 40.000 jaar geleden beleefde de aarde flinke schommelingen in het klimaat, waardoor ook de vegetatie continu veranderde. Veel grote herbivoren konden zich maar moeilijk aanpassen aan een ander dieet en stierven uit. Waarschijnlijk is dat ook met de eenhoorn gebeurd.’

Knollen

Dat wordt ook ondersteund door het deelonderzoek van de Leidse promovenda Margot Kuitems. Zij ontdekte met behulp van isotopenonderzoek dat de eenhoorns zeer hoge stabiele koolstof- en stikstofisotopenratios in hun botten en kiezen hadden. Dat kan erop wijzen dat hun dieet grotendeels uit ondergrondse plantendelen zoals knollen bestond. Dat zou ook verklaren waarom de kiezen van de Siberische eenhoorn altijd doorgroeien: bij het eten van knollen komt veel zand mee, waardoor de tanden van het beest waarschijnlijk in een enorm tempo sleten.

Relatie met moderne neushoorn

De wetenschappers ontdekten met DNA-onderzoek bovendien dat de Siberische eenhoorn zich al in een vroeg stadium afsplitste van de neushoornsoorten die op dit moment nog op aarde rondlopen. De subfamilies Elasmotheriinae en Rhinocerotinae ontwikkelden zich al vanaf het Eoceen – tussen 56 en 34 miljoen jaar geleden – tot twee aparte takken. Met het uitsterven van de Siberische eenhoorn verdween de allerlaatste vertegenwoordiger van de subfamilie Elasmotheriinae van aarde.

Tekst: Merijn van Nuland
Beeld: ДиБгд

Gasthoogleraar archeologie in China

Thijs van Kolfschoten is sinds kort gasthoogleraar paleolithische archeologie aan de Shandong University in China. We spraken hem na zijn eerste weken in China.

Deze website maakt gebruik van cookies.  Meer informatie.