Hoe zorg je voor duurzame vrede?
'Het besef dat we gezamenlijke voorouders hebben en dat ons verleden niet statisch maar dynamisch is, zorgt dat we anderen meer accepteren.' Sada Mire is archeoloog aan de Universiteit Leiden én een voormalig vluchteling: ze vluchtte voor de burgeroorlog in Somalië. Op de HagueTalks discussieavond tijdens het Just Peace Festival sprak ze over hoe we kunnen zorgen voor vrede die standhoudt.
Je bent archeoloog, en je spreekt op een vredesfestival. Wat weet een archeoloog over vrede?
'Ik ben niet alleen maar een archeoloog, ik ben ook een voormalig vluchteling. In de burgeroorlog van Somalië ben ik getuige geweest van extreem geweld - de reden dat mijn familie en miljoenen anderen gevlucht zijn. Ik ben een jaar een Internally Displaced Person geweest (een vluchteling die binnen de landsgrenzen is gebleven, red.) en daarna als vluchteling in Ethiopië en Zweden terecht gekomen.'
'Ik ben archeologie gaan studeren niet omdat ik gefascineerd ben door oude voorwerpen, maar omdat ik wil begrijpen hoe het verleden van de mensheid ons kan helpen het heden te begrijpen, en hoe we met die kennis kunnen werken aan een betere toekomst. In mijn onderzoek kijk ik naar zaken die mij persoonlijk aan het hart gaan. Ik bestudeerd diversiteit in de archeologie en de verscheidenheid aan stemmen of verhalen in ons erfgoed: ik kijk naar onze gedeelde wortels en diversiteit aan voorouders.'
Gedeelde wortels en diversiteit aan voorouders, dat klinkt tegenstrijdig?
'Ja zo lijkt het misschien, maar eigenlijk is diversiteit datgene wat we allemaal delen. We moeten ons beseffen dat ons erfgoed veranderlijk en dynamisch is. Door juist pluralistische kennis over het verleden te delen, kan ik mensen laten nadenken over hun identiteit. Die identiteit zien mensen als iets vasts, waardoor vaak een 'wij en zij'-situatie ontstaat. Als je je realiseert dat je een verleden deelt, dat de mensen die je als anders zag eigenlijk net als jij zijn, dan accepteer je hen meer. Ik wil laten zien dat archeologisch onderzoek niet altijd een bevestiging is voor de heersende verhalen over ons verleden, die bepaald worden door religieuze of nationale identiteit. Als we dat accepteren, kunnen we opener kijken naar ons verleden en onze toekomst.'
Wat kunnen we hiervan leren voor conflicten in de huidige tijd?
'Neem bijvoorbeeld de religieuze conflicten in de Balkan. Dezelfde mensen met dezelfde taal veranderden van religie en gingen vervolgens een verschrikkelijke oorlog aan in de naam van die religieuze identiteit. In de gevechten vernietigden ze elkaars erfgoed. Maar wat ze zich niet realiseerden, is dat ze eigenlijk het erfgoed van hun eigen voorouders vernietigden. Het is in die regio best waarschijnlijk dat jouw voorouders moslim waren, maar ergens in het verleden zijn bekeerd tot het christendom. En nu vecht je tegen moslims, door één verandering een paar honderd jaar geleden. Dus als je het erfgoed van die moslims vernietigt, val je niet alleen het erfgoed van je vijand van nu aan, maar ook het erfgoed dat eens van je eigen voorouders was.'
'Dus door je te realiseren dat je identiteit in het verleden anders is dan die van nu, ben je eerder geneigd te accepteren dat je buren een andere religie hebben - en dat dat geen probleem is. Dingen veranderen en de wereld is dynamisch. Je leert andere identiteiten op prijs stellen als je weet dat niets vast hoeft te liggen: niet het verleden, niet het heden en ook de toekomst niet.'
Tekst: Marieke Epping
Mail de redactie
HagueTalks – How can we invest in sustainable peace?
Waardoor ontstaat een conflict? Hoe lossen we een conflict op en als we dat doen: hoe zorgen we ervoor dat die vrede stand houdt? Op 20 september vond in poppodium Paard in Den Haag een interactieve discussie over dit onderwerp plaats. Vier inspirerende sprekers gingen in gesprek over wat zij denken dat de ingrediënten zijn voor duurzame vrede. Meer informatie over het programma.
Vragen en opmerkingen kunnen op Twitter met de hashtag #HagueTalks gepost worden. De hshtag wordt tijdens de discussies gevolgd en meegenomen.