'Prosocialer als je bekeken wordt'
De mate waarin kinderen delen, heeft voor groot deel te maken met situatie-specifieke factoren en veel minder met structurele factoren, zoals eigenschappen van het kind zelf. Pedagoog Sheila van Berkel reageert op een van de conclusies van psycholoog Sandy Overgaauw in het derde deel van de serie 'Wetenschapsestafette 4x400'.
Wat vooraf ging
Om je goed in een ander te kunnen verplaatsen, combineer je strategisch egoïsme met altruïsme. Dat ontdekte psycholoog Sandy Overgaauw in haar onderzoek naar veranderingen in het sociale breinnetwerk tijdens de adolescentie waar ze onlangs op promoveerde. Je kunnen verplaatsen in een ander is niet alleen een kwestie van sociale interactie. Strategisch egoïstisch handelen komt er ook bij kijken. Experimenten geënt op de Ultimatum Game bevestigen dit.
Politicoloog Huib Pellikaan vindt dat je de keuze tussen altruïstisch of egoïstisch handelen moeilijk kunt verklaren aan de hand van speltheorie. Het is immers maar net hoe je jouw 'winst' dan wel 'verlies' neemt.
Pedagoog Sheila van Berkel over empathie
Prosocialer als je bekeken wordt
Onderzoek toont aan dat mensen meer prosociaal gedrag laten zien als ze bekeken worden door anderen. Zelfs wanneer enkel de suggestie gewekt wordt dat ze bekeken worden. Zo bleek dat enkel het presenteren van plaatjes van ogen leidde tot meer vrijgevigheid bij participanten wanneer zij gevraagd werden geld te doneren voor goede doelen (Powell, Roberts, & Nettle, 2012).
Op basis van eerdere ervaringen verwachten mensen positief beoordeeld te worden wanneer zij prosociaal gedrag laten zien. Deze verwachtingen kunnen afhankelijk zijn van de persoon door wie men geobserveerd wordt. Kinderen kunnen bijvoorbeeld op basis van hun ervaringen andere reacties op hun gedrag verwachten van hun vader dan van hun moeder. Dit kan er toe leiden dat kinderen bij de ene ouder meer prosociaal gedrag late zien dan bij de andere ouder.
Meer delen als vader kijkt
Uit ons onderzoek bleek dat vierjarige kinderen meer rozijnen deelden met hun jongere broertjes en zusjes wanneer zij geobserveerd werden door hun vader dan wanneer hun moeder aanwezig was. Hoewel geen directe relaties werden gevonden tussen opvoeding door de ouders en het delen door het kind, zou het kunnen dat kinderen op vierjarige leeftijd hun vaders strenger vinden dan hun moeders. Misschien deelden vierjarigen daarom meer in aanwezigheid van hun vader om te voorkomen dat ze later door hun vader gestraft zouden worden.
In overeenstemming met uitkomsten van eerder onderzoek blijkt hieruit dat de mate waarin kinderen delen voor een belangrijk deel te maken heeft met situatie-specifieke factoren (Van Rompay et al., 2009; Van IJzendoorn, Bakermans-Kranenburg, Pannebakker, & Out, 2010) en veel minder met structurele factoren, zoals eigenschappen van het kind zelf.
Wetenschapsestafette 4x400: 4 wetenschappers in 400 woorden
De antropoloog, pedagoog, politicoloog of psycholoog bestuderen mens en maatschappij vanuit hun eigen invalshoek. Een van deze 4 gaat van start met een wetenschappelijk onderbouwde mening in ongeveer 400 woorden. Daarna geeft deze het stokje door aan de volgende sociale wetenschapper voor diens visie. Volg de serie 'Wetenschapsestafette 4x400'.
Andere afleveringen
- Psycholoog Sandy Overgaauw: ‘Empathie is altruïsme met een snufje egoïsme’
- Politicoloog Huib Pellikaan: 'Strategisch handelen staat niet gelijk aan egoïsme'
- Antropoloog Peter Pels: 'Cross-culturele empathie vanuit macht over de ‘ander’'