Dr. Henk Kern wint Geesteswetenschappen Onderwijsprijs
Op 4 september won Dr. Henk Kern, docent bij de opleidingen Geschiedenis en Russische Studies, de Geesteswetenschappen Onderwijsprijs, de facultaire prijs voor de beste docent van het jaar. Blij verrast, maar ook een beetje opgelaten nam Kern de prijs in ontvangst. “Het is een groot compliment van mijn studenten en dat is me erg veel waard. Maar er lopen hier heel veel, zeer getalenteerde mensen rond en ik gun dat compliment ook aan hen.”
Fascinerende zoektocht
Kern studeerde zelf Geschiedenis aan de Universiteit Leiden en leerde Russisch toen hij in militaire dienst zat. Het verleden heeft hem altijd geboeid: “Ik wilde graag weten hoe de dingen nou zo gekomen zijn zoals ze zijn; waar we vandaan komen en wie we zijn. En ik dacht dat als je nou veel weet over het verleden, dan krijg je daar wel een antwoord op.” Maar hij kwam er al snel achter dat hoe meer je ervan weet, hoe minder zekerheden er overblijven. Toch blijft “het spelletje” hem aanspreken en beschouwt hij het als een voorrecht om dit ook na zijn studie te mogen voortzetten. “Ik maak min of meer dezelfde ontdekkingsreis, maar nu dan als docent. Ik wil nog steeds dezelfde vragen stellen. Het is een zoektocht die blijft fascineren. En dan is het natuurlijk prachtig als je jouw studenten deelgenoot kunt maken van dat avontuur.”
Veelzijdigheid aan talenten
De Onderwijsprijs wordt logischerwijs uitgereikt aan docenten die ‘goed onderwijs’ geven. Maar wat is nu precies ‘goed onderwijs’? “Dat zou ik eerlijk gezegd niet weten,” geeft Kern toe, “Het makkelijke antwoord zou zijn: ‘dat is onderwijs waar studenten iets van leren’. Maar hoe krijg je dat nou voor elkaar?” Dat is volgens Kern een wonderbaarlijk proces, want studeren doen de studenten zelf. Wat de docent doet, is die studenten uitnodigen, iets aanbieden, hen deelgenoot maken. “Je probeert studenten ertoe te verleiden om zelf na te denken, maar om nou te zeggen ‘dat doe je zo’, dat kan eigenlijk niet.”
Dat is ook de voornaamste reden waarom Kern zijn bedenkingen heeft bij de Onderwijsprijs, hoewel hij er aan de andere kant ook dankbaar tegenover staat. “Deze prijs geeft de indruk dat het om een wedstrijd gaat en dit is geen wedstrijd. We kunnen niet over een ranglijstje spreken, want er lopen op onze faculteit enorm veelzijdige talenten rond en elke docent doet weer andere dingen, elk college biedt weer iets nieuws waar je als student wat aan hebt. En dan kan het één leuker of nuttiger zijn dan het andere, maar al die dingen bij elkaar, al die verschillende en bijzondere talenten samen, bieden studenten de gelegenheid om hun horizon te verbreden. En dat is waar het bij ‘goed onderwijs’ om gaat.” Volgens Kern zijn het juist de variatie en de diversiteit die zo stimulerend zijn voor het succes van studenten. “Daarin ligt de kracht van onze Faculteit.”
Zoeken naar de vonk
Dat gezegd hebbende, heeft Kern de prijs natuurlijk niet voor niets gewonnen. Volgens zijn studenten weet hij de zaal te boeien met verhalen; laat hij het publiek lachen wanneer dat hem uitkomt en luisteren wanneer het moet. “Ik probeer mijn colleges zo echt mogelijk te maken door er ook echt zelf bij betrokken te zijn,” licht Kern toe, “Er moet altijd iets op het spel staan; je moet zelf ook gegrepen worden door het probleem en steeds zelf meedenken van ‘hoe zit het nou eigenlijk?’. Want als je dat zelf al precies weet, dan is het niet leuk meer.” Volgens Kern moet de docent zelf ook worstelen met de materie en moet er ruimte zijn voor interactie. “Je kunt als docent proberen het denkproces samen met de studenten te doorgaan. En als dat lukt, dan is dat het moment dat de vonk overslaat, dan weet je dat het klikt. Samen zoeken naar argumenten, patronen en oplossingen voor bepaalde vragen.” Op die manier kun je volgens Kern zelf ook nog wat leren, want door die interactie met studenten ontdek je waar jouw redenering tekort schiet, waar het onbegrijpelijk wordt en waar de gaten in het verhaal zitten. “Studenten dwingen je om nog eens goed te kijken van: ‘ja, maar hoe zit het dan wél?’”
Voor Kern is het daarnaast ook belangrijk dat zijn colleges actueel zijn. Hij wil laten zien dat het verleden ons voortdurend aanspreekt. “Door het heden met het verleden te vergelijken krijgen we een perspectief om dat heden beter te kunnen plaatsen. Bijvoorbeeld, als we het hebben over de geschiedenis van Rusland en de positie die Poetin nu in de wereld kiest. Wat zijn de voorlopers? In welk opzicht was de situatie toen anders? Hoe deden de communisten het en op welke manier zet Poetin bepaalde patronen wel of niet voort?”
"Studeren doe je voor het vak"
Studiesucces wordt steeds belangrijker en Universiteiten doen er veel aan om hun studenten zo goed mogelijk te begeleiden op de weg naar het diploma. Zo scherpte de Universiteit Leiden het BSA aan per 1 september 2013. Kern beaamt dat die structuren en procedures om de studie te begeleiden, wellicht iets kunnen helpen, maar voor hem zijn ze niet de oplossing voor het bewerkstelligen van goed studeren. “Studeren doe je voor het vak en niet voor het punt,” legt hij uit, “De motivatie om te studeren ligt in de fascinatie voor het vak, en in het overbrengen van die fascinatie door de docent. Effectief onderwijs staat en valt met de toewijding en inspiratie waarmee de docent dat onderwijs geeft. Het is zoeken naar de klik en als de klik niet plaatsvindt, dan helpen die regeltjes ook niet.”
"Blijf je verbazen"
Een goed docent zijn en effectief onderwijs geven, kun je dat leren? Volgens Kern kan dat zeker wel. “Er bestaat geen gouden tip; iedereen zingt zijn eigen liedje en alle liedjes hebben hun eigen beperkingen en hun eigen toegevoegde waarde. De enige manier om het te leren, is door het gewoon te doen. En je weet van te voren nooit of je het kunt, het blijft altijd weer spannend of het lukt, maar gaandeweg groei je erin,” vertelt hij enthousiast. Bovendien denkt hij dat je ook heel goed kunt leren van elkaars ervaringen. Aan de studenten wil hij meegeven dat ze vooral moeten blijven kijken en zich blijven verwonderen over wat ze zien. “Dat is waarom je studeert. Blijf je verbazen, zoals Alice in Wonderland.”
Genomineerden
De andere genomineerden van dit jaar waren:
- Prof.dr. Cor van Bree, hoogleraar historische taalkunde en taalvariatie
- Mr.drs. Tony Foster, docent taalvaardigheid Engels en (juridisch) vertalen
De Geesteswetenschappen Onderwijsprijs
De Onderwijsprijs Geesteswetenschappen wordt jaarlijks uitgereikt door de Commissie Onderwijs tijdens de Facultaire Openingsborrel. De jury stelt de criteria vast en oordeelt op grond van de kwaliteit van colleges, begeleiding en onderwijsmateriaal. Kandidaten worden voorgedragen door studieverenigingen en opleidingscommissies.