Ewine van Dishoeck wordt Akademiehoogleraar
De KNAW kent dit jaar een Prijs Akademiehoogleraren toe aan Ewine van Dishoeck, hoogleraar moleculaire astrofysica aan de Universiteit Leiden. Van Dishoeck is de meest geciteerde moleculair astrofysicus ter wereld. Ze ontving een aantal grote prijzen, waaronder in 2000 de Spinozapremie.
Ewine van Dishoeck (1955) is sinds 1995 hoogleraar moleculaire astrofysica aan de Universiteit Leiden en trekker van het universitaire onderzoeksgebied Fundamentals of Science. Ook is ze wetenschappelijk directeur van de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA), en leidt ze het WISH-project: Water in Star-forming Regions with Herschel.
Over haar Akademiehoogleraarschap zegt ze: ‘Geweldig nieuws, ik ben er een beetje beduusd van. Met een Spinozaprijs en een ERC Advanced Grant heb ik voor mijn gevoel nu een “Triple Crown” (term uit de sportwereld voor het winnen van drie zware en/of prestigieuze evenementen, red.).’
Internationaal vermaard
Van Dishoeck is een internationaal vermaard onderzoeker, die het vrij jonge vakgebied van de astrochemie de vorm gegeven heeft die het heeft. Ze speelt een leidende rol in het organiseren van internationale samenwerkingen, en brengt met enthousiasme haar complexe onderzoek onder de aandacht van een breder publiek.
Onderzoek naar sterrenvorming
Ewine van Dishoeck bestudeert de chemie in het heelal. De ruimte tussen de sterren is niet helemaal leeg, maar gevuld met ijle, ijskoude gaswolken, zoals de donkere gebieden in de Orionnevel. Ze bestudeert de moleculen die daarin te vinden zijn: bekende zoals waterstof en koolmonoxide, maar ook exotische verbindingen die op aarde niet of nauwelijks bestaan.
Ineenstortende sterrenwolken
Bijzondere aandacht heeft ze voor de vorming van sterren uit ineenstortende sterrenwolken en voor het maken van planeten in de stofschijven rond de jonge sterren. Voor dit onderzoek maakt ze onder meer gebruik van ESO’s Very Large Telescope (VLT) en de Atacama Large Millimeter Array (ALMA), op 5000 meter hoogte in Chili. Momenteel doet ze met de Herschel-telescoop onderzoek naar water in het heelal, en de rol die dat speelt bij de vorming van sterren.
Over de prijs
De prijs is bedoeld als een lifetime achievement award voor onderzoekers die hebben aangetoond dat ze tot de absolute top van hun vakgebied behoren. Er is een bedrag van een miljoen euro aan verbonden, te besteden aan wetenschappelijk werk. Er zijn jaarlijks twee prijzen: een in de natuur-, technische of levenswetenschappen en een in de sociale of geesteswetenschappen. De laatste is dit jaar toegekend aan Peter Hagoort, hoogleraar cognitieve neurowetenschappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen.