Coronacrisis: binnenlandse aanpak van de Nederlandse overheid
Dr. Sanneke Kuipers en Mr.drs. Wouter Jong beantwoorden vragen als ‘Hoe pakt de overheid de coronacrisis aan?’ en ‘Wat zijn de vereisten hiervoor?’ in hun artikel 'Wie is de baas over Corona' voor het Montesquieu Instituut.
Momenteel werken de Rijksoverheid en alle gemeenten op alle niveaus samen om de crisis te tackelen, maar de inzet van bevoegdheden en stevige communicatie zijn geïdentificeerd als de meest belangrijke vereisten voor een successvolle samenwerking.
Bevoegdheden en communicatie
Minister voor Medische Zorg en Sport zit aan de hoofd van de crisisketen en ontleent zijn bevoegdheid aan de Wet publieke gezondheid. Deze geeft de voorzitters van de Veiligheidsregio’s de bevoegdheid om maatregelen te nemen. Veiligheidsregio’s zijn samenwerkingsverbanden van gemeenten en hulpdiensten, die zich samen voorbereiden op rampen en crises. ‘In het kader van het Coronavirus hebben alle veiligheidsregio’s opgeschaald, waardoor 25 voorzitters van de Veiligheidsregio’s eensgezind besluiten kunnen nemen die tezamen het hele grondgebied van Nederland afdekken,’ leggen Kuipers en Jong uit.
Deze crisis toont aan hoe de overheid en de Veligheidsregio’s eenstemmig beslessingen maken maar ook met vaardigheden samenkomen. Ondanks maatregelen die gecommuniceerd worden aan de maatchappij, bleek het noodzakelijk om maatregelen te herhalen door ze bij te zetten met een landelijke alarmbericht, bijvoorbeeld de maatregel om 1,5 meter afstand te houden van anderen op straat. Herhaling is cruciaal dus.
Crisisbeheersing
Voor bestuurders is dit geen gewone situatie om ermee te gaan. Normaal gezien houdt crisisbeheersing zich bezig met het herstellen van de oude situatie, maar in deze crisis vraagt men zich of dat lukt en hoe lang het zal duren. Deze onvoorspelbaarheid maakt mensen ongerust over de verspreiding van het virus, wat ze nog staat te wachten en hoe het allemaal afloopt.
Maatschappij en crisiscommunicatie
Kuipers en Jong concluderen dat ‘het totale crisisplaatje met bevoegdheden niet los kan worden gezien van de maatschappelijke rol van en de crisiscommunicatie door premier Rutte en de Koning.’ Zij hebben de verantwoordelijkheid om Nederland het vertrouwen te geven in de nabije toekomst en dat alles weer goed zal komen. Volgens de auteurs zijn zij hierin geslaagd, maar er legt nog een lange weg voordat de effecten op de Nederlandse maatschappij kunnen worden gëexploreerd.
Lees het volledige artikel op de website van het Montesquieu Instituut.
Dr. Sanneke Kuipers, universitair hoofddocent Crisis Governance, combineert crisismanagement als wetenschap met praktische ervaring als consultant. Ze publiceert over crisismanagement, institutionalisering, overleving van organisaties en verantwoording over crises in internationale wetenschappelijke tijdschriften en boeken. Sanneke heeft uitgebreide ervaring als senior adviseur bij Crisisplan BV in crisisonderzoek, evaluatie, training en onderwijsprojecten, advisering van nationale ministeries, veiligheidsregio's en uitvoerende agentschappen. Lopende onderzoeksprojecten omvatten projecten over risico- en crisisbeheer, institutionalisering van publieke organisaties, verwijten en aansprakelijkheid na crises en overleving van de organisatie.
Mr. drs. Wouter Jong werkt als crisis consultant, docent aan de Universiteit Leiden en is waarnemend directeur van het Nederlands Genootschap Burgemeesters (NGB). Hij adviseert burgemeesters tijdens en bij de afhandeling van noodsituaties in Nederland. Zowel bij kleine incidenten als bij grote gebeurtenissen zoals het ProjectX-verjaardagsfeest waarbij de uitnodiging viraal ging op Facebook en rellen uitbraken.