Lezing
Colloquium Levensfilosofie "Waagstuk en Waagschaal"
- Paul Cobben, Joris Raven en Jesse Doornenbal
- Datum
- vrijdag 12 december 2025
- Tijd
- Locatie
-
Lipsius
Cleveringaplaats 1
2311 BD Leiden - Zaal
- 0.11
Het tragische als grondtrek van het leven en de religieuze dimensie van de Griekse tragedie
Het tragische vormt een grondtrek van ons bestaan. Het wijst op de onontkoombare spanning tussen menselijke vrijheid en de grenzen die het lot, de tijd en de sterfelijkheid stellen. De Griekse tragedie is een articulatie van deze ervaring. Zij was niet enkel een esthetisch gebeuren, maar was in wezen een religieuze handeling waarin de gemeenschap haar verhouding tot het goddelijke doordacht en doorleefde. Het tragische werd zo tot een moment van openbaring: de mens herkende zichzelf in de paradox van principieel onbegrensde handelingsmogelijkheden waarbinnen een begrensde keuze moet worden gemaakt, waarmee begrenzingen juist in gang worden gezet. Een filosofische en religiewetenschappelijke herontdekking van het tragische als grondtrek van het bestaan en de religieuze dimensie van de Griekse tragedie greep plaats in de 19e en 20e eeuw. De Griekse tragedie laat zich dan lezen als een openbaring van de spanning tussen leven en dood, orde en chaos, mens en god, individu en gemeenschap. Hoe Hegel, Nietzsche en Kerényi de dialoog aangaan met deze thematiek, daarover buigen we ons tijdens dit symposium.
Eerst bespreekt Paul Cobben hoe de Griekse tragedie, met name Sophokles’ Antigone, in belangrijke mate het denken van Hegel heeft bepaald. Vervolgens verkent Joris Raven de religieuze context van de Griekse tragedie in het algemeen en de Antigone in het bijzonder aan de hand van Kerényi’s duiding van de mythe en cultus rondom Dionysus. Tot slot belicht Jesse Doornenbal Nietzsches interpretatie van de Griekse tragedie en Zarathustra als ‘profeet van Dionysus’.
Programma
11:15 – Opening door dagvoorzitter André van Delft
11:30 – Paul Cobben: Hegels duiding van de goddelijke wet
12:30 – Lunchpauze
13:30 – Joris Raven: In Dionysus' naam
14:30 – Pauze
15:00 – Jesse Doornenbal: De goddelijke tragedie
16:00 – Plenaire discussie